Ciszej płacz nad zmarłym, bo znalazł odpoczynek,
gdyż  życie  głupiego gorsze jest od śmierci.
Żałoba po zmarłym trwa siedem dni,
po głupim i bezbożnym zaś przez wszystkie dni jego życia.
Nie wdawaj się z głupim w długie rozmowy
i nie chodź do tego, kto nie ma rozumu. (…) 

 

Archetypy Biblijne jako Symbole Religijne…..
Biblijne Toposy…..
Symbole W Apokalipsie św. Jana…..
Symbole, archetypy i Toposy chrześcijańskie…..
Przypowieści Biblijne…..

 

Po raz pierwszy pojęcie archetyp o podłożu religijnym, pojawia się u Filona z Aleksandrii I wiek p.n.e. w słowach „A więc po wszystkich innych stworzeniach […] stworzony został człowiek, i to, podług obrazu Boga (kata eikona theou) i na jego podobieństwo (Rdz I, 26). […] Nie należy jednak doszukiwać się tego podobieństwa w specyfice ciała, albowiem ani Bóg nie ma postaci ludzkiej, ani ciało ludzkie nie jest podobne Bogu. Owo podobieństwo co do obrazu [eikon] odnosi się tylko do przewodnika duszy, do ducha [Kata tou thys psyches egemiona noun], albowiem duch w każdym indywidualnym człowieku został stworzony podług jedynego prowadzącego Ducha Wszechświata jako praobrazu [archetypos]…”. Filon z Aleksandrii, De Opificio Mundi 69; cyt. w przekładzie L. Cohna, Breslau 1909…,

Do psychologii pojęcie archetyp wprowadził Carl Gustav Jung w oparciu o termin Jacoba Burckhardta, „Das Urbild” ? „praobraz” czyli „obraz pierwotny”. Jung dowodził istnienia archetypów w oparciu o fakt występowania u ludzi i w dziełach, typowych i powtarzających sie motywów, czyli obrazów archetypowych. Carl Gustav Jung pisał: „Archetyp to formuła symboliczna, obrazowa złożona z zlepków wolnych skojarzeń, która zaczyna funkcjonować wszędzie tam, gdzie albo nie występują żadne ustalone czy wypracowane pojęcia świadome, albo w ogóle nie mogą one zaistnieć ze względu na powody natury wewnętrznej lub zewnętrznej, gdy człowiek doświadczający pewnych zdarzeń nie jest w stanie w pełni pojąć ich prawdziwej natury….

W psychologii pierwotne wyobrażenie i wzorzec zachowania, obejmujący także sferę myślową i niosący ze sobą znaczny ładunek emocjonalny, którego źródłem są utrwalone w wzorcach zachowań zapisy powtarzające się w doświadczeniach wielu pokoleń. Jest odbiciem instynktownych, podświadomych reakcji na określone sytuacje. Wraz z wzorcami zachowań jednostek i ich instynktami archetypy mają stanowić strukturalne składniki nieświadomości zbiorowej, i jej zasadniczą treść. Koncepcja wiedzy zbiorowej nierozerwalnie związanej z naturą wszelkiego życia zawartą w duchu wszechświata nie znalazła potwierdzenia naukowego, choć znajduje swoje odzwierciedlenie w mistycznych kronikach Akaszy jak również naukową interesującą kontynuację w postaci równie niepotwierdzonej, lecz wykraczającej poza psychologię koncepcji pól morfogenetycznych R. Sheldrake’a….

Nieświadomość zbiorowa to Duch Boży jako kreator zasad istnienia, którego zaledwie częścią są Kroniki Akaszy podświadomości zbiorowej rejestrujące każdy przejaw życia to nierozerwalna część ludzkiej psychiki (Jaźni), której istnienia dowodził Carl Gustav Jung. Ma ona zawierać podstawowe wzorce reagowania (instynkty) oraz myślenia, przeżywania i zachowania człowieka (archetypy). Można ją przyrównać do morza, po którym płynie statek świadomego ?ja? czyli nasze indywidualne i niedoskonałe ego. Nieświadomość zbiorowa jest fundamentem dla chaotycznej podświadomości indywidualnej pojedynczego człowieka…

Nieświadomość zbiorowa została ukształtowana w toku ewolucji człowieka pod wpływem powtarzających się przez wiele pokoleń doświadczeń. Odziedziczona po przodkach jako nieświadomość instynktowa i archetypowa wyraża się w mitach, sztuce, ceremoniale religijnym, obyczajach, marzeniach sennych, a także w doświadczeniach granicznych, przeżyciach mistycznych, paranormalnych czy stanach chorobowych wywołanych stymulacją podświadomości. Dlatego Jung objaśnia nieświadomość zbiorową jako odpowiednik mitycznej krainy zmarłych, krainy przodków, a świadomy proces rozpoznawania jej głębszych pokładów przyrównuje do mitycznych podróży do krainy cieni. Nieświadomość zbiorowa to archaiczna część psychiki nierozerwalnie połączona z naszymi procesami wewnętrznymi odpowiedzialnymi za utrzymanie i ochronę życia. Według Junga nieświadomość zbiorowa podlega podobnej ewolucji w kolejnych epokach istnienia kultury, jak fazy rozwoju jednostki. Potwierdzeniem istnienia nieświadomości zbiorowej, dla Junga były jego sny z lat 1913 i 1914 przedstawiające powodzie i zlodowacenia w Europie, poprzedzające wybuch pierwszej wojny światowej. Zinterpretował wtedy tę nieświadomość jako źródło snów proroczych. Dowodami na jej istnienie miały być również jego stany schizofreniczne i depresyjne do 1918, równoczesne (konwergencja) z masowym szaleństwem i powszechnym obłędem, jak określał wojnę. Jung wskazywał na kundalinijogę, tantrę, lamaizm i jogę taoistyczną jako na ważne źródła dostarczające mu materiałów porównawczych dla interpretacji tej nieświadomości.

Badania Campbella….

Argumentem za istnieniem nieświadomości zbiorowej są badania Josepha Campbella, wybitnego mitografa i antropologa XX wieku. Potwierdził on wspólne cechy mitów, przypowieści i wierzeń religijnych w różnych, niezwiązanych ze sobą, kulturach świata. Sceptycy twierdzą, że wspólne cechy wierzeń mogły wynikać z podobnych problemów, z którymi borykali się pierwotni ludzie w różnych kulturach. Nie znaleziono do tej pory żadnych dowodów neurologicznych na istnienie nieświadomości zbiorowej, ani nie udało się zaprojektować eksperymentu psychologicznego, który by weryfikował jej istnienie…. Jednak trzeba wiedzieć że odpowiednikom nieświadomości przypisuje się na Wschodzie wszystkie cechy, które dla Zachodu są atrybutami Boga (Ducha Świętego). W odniesieniu do filozofii buddyzmu tybetańskiego za odpowiednik europejskiej nieświadomości zbiorowej uznać można termin tłumaczony jako „Jedyny-Umysł”, charakteryzowany jako wieczny, nieznany, niewidzialny, przenikający całą materię…. W odniesieniu do filozofii indyjskiej za odpowiednik europejskiej nieświadomości zbiorowej przyjąć można hinduistyczny termin buddhi „Umysł oświecony”….

Podświadomość zbiorowa istnieje odwiecznie w umysłach ludzi i zawiera wiele różnorodnych archetypów i odzwierciedla przeżycia religijne, ustanawia zachowania o podłożu religijnym, będąc za razem fundamentem dla wielkich i małych religii, przy czym jest dla wszystkich wyznawców niezmienny, nie podlega przemianom historycznym ani społecznym, a jego aktualizacjami są symbole i obrazy archetypowe odzwierciedlane w naszej podświadomości….., Najistotniejszym źródłem archetypów, jest Biblia, w skład której wchodzą liczne przypowieści, w których opisane zostały różne archetypy jako postawy godne naśladowania, przykłady z życia świętych które powinniśmy naśladować, liczne przenośnie, alegorie, metafory. Archetypami o podłożu religijnym sa również narodzin, odrodzenia, śmierci, mocy, jedności, archetyp męczennika dla wiary, dziecka, Boga, demona, zwierzęcia, archetyp wody, uzależnienia od czegoś, drzewa jako symbol osobowości i podświadomości, ognia, powietrza, ziemi…. Choć sobie tego nieuświadamiany liczba archetypów jest ogromna mimo że ograniczona……

Archetypiczne Postacie Biblijne….

Abel – pierwsza ofiara emocji i żądzy człowieka, bezsensowne i niepotrzebne przelanie niewinnej braterskiej krwi. Abel pasterzem, ofiarował najlepsze zwierzęta ze swojego stada Bogu. Bóg przyjął ofiarę Abla, na ofiarę Kaina płody ziemi nie chciał zaś patrzeć. Zasmuciło to Kaina, który „chodził odtąd z ponurą twarzą”. W egzegezie biblijnej ponura (dosł. „zapadła”) twarz Kaina oznacza stan nierównowagi moralnej. Potwierdza to fakt, że Bóg zwrócił się bezpośrednio do Kaina, pytając, czemu jego twarz jest ponura, i mówiąc, że gdyby postępował dobrze, jego twarz byłaby pogodna (dosł. „podniesiona”). Konsekwencja narastającej zawiści podtrzymywanej w swojej świadomości stała sie jej eksplozja i Kain zabił brata….

Abraham – Zgodnie z przekazami biblijnymi Abraham był ojcem narodu Żydowskiego. Z woli Boga Jahwe wyruszył z Mezopotamii do Palestyny. symbol człowieka, gotowego do najwyższej ofiary, poświęcenia swojego jedynego i ukochanego syna Izaaka na ofiarę Bogu. Jest on symbolem oddania i posłuszeństwa człowieka Bogu, nawet w sytuacjach, kiedy człowiek nie pojmuje boskich zamiarów. To również symbol nowego przymierza pomiędzy człowiekiem a Siłami Wyższymi. Nowy układ stwórca zawiera już nie z ludzkością, ale z przedstawicielem jednego plemienia – Abrahamem, któremu obiecuje niezliczone potomstwo i nowy raj – ziemię Kanaan. W zamian za to żąda jednak bezwzględnego posłuszeństwa i wierności. Jedną z najbardziej fascynujących opowieści Starego Testamentu jest historia próby, na którą Bóg wystawia swego wybranego: Stary Abraham ma tylko jednego syna – ukochanego Izaaka. Bóg żąda by właśnie to dziecko, złożono mu w ofierze. Abraham jest posłuszny Panu. Dopiero w ostatniej chwili gdy skrępowany Izaak leży już na ofiarnym ołtarzu, uzbrojoną w nóż rękę ojca powstrzymuje zesłany z nieba anioł. Abraham zwycięsko przeszedł więc próbę wierności i został wynagrodzony. Absurdalne i okrutne z pozoru żądanie Boga może ukrywać inny wyższy sens. Bóg objawia w ten sposób swą wolę, by nigdy więcej nie składano ofiar z ludzi….

Adam – „człowiek”, „mężczyzna”, dosłownie „czerwony”, od koloru ziemi, z której został ulepiony i Ewa – „budząca życie”, według relacji biblijnych, zawartych w Księdze Rodzaju, pierwsi ludzie. Podobną historię zawiera tradycja manichejska, wzbogacona o dodatkowe elementy została też zawarta w Koranie. Księga Rodzaju zawiera dwie tradycje odnośnie stworzenia pierwszych ludzi, według starszej Bóg najpierw stworzył Adama, a następnie z jego żebra tworzy Ewę, według młodszej obydwoje zostali stworzeni szóstego dnia. W tradycji żydowskiej interpretowano cztery greckie litery, składające się na imię Adam, jako symbol czterech stron świata. Filon z Aleksandrii odróżniał Adama niebiańskiego od Adama ziemskiego.
Według tradycji hagadycznej pierwszą żoną Adama była Lilith, gdy ta opuściła Adama, Ewa została stworzona z trzynastego żebra pierwszego mężczyzny……

Aaron, Aharon ? według Biblii starszy brat i pomocnik Mojżesza i Miriam, syn Amrama i Jokebed, będący pierwszym dziedzicznym arcykapłanem z pokolenia Lewiego. Jako jedna z najważniejszych postaci biblijnych, Aaron wymieniany jest także w innych niż Pięcioksiąg księgach Pisma Świętego, np. Księdze Syracha (45, 6-22) i Księdze Psalmów (8, 6-8; 132,2). Imię Aarona występuje w Piśmie Świętym jako określenie całej warstwy kapłańskiej, zwłaszcza w wyrażeniu „dom Aarona”. Koran w wielu miejscach sławi osobę Aarona (np. 2,249; 4,161; 6,84). Grób Aarona na Hor (arab. Gebel Harun) jest otaczany czcią przez okolicznych wyznawców islamu. W opinii Żydów, w zamian za cnotliwe życie Bóg dał Aaronowi dwa najwyższej w ich kulturze cenione dobra materialne, tj. liczne potomstwo i długie życie. Rabini nauczali, że wywyższenie Aarona do godności kapłana jest wyrażeniem wagi równej stworzeniu świata…..

Bóg – personifikacja świętości, filozoficznie – najwyższa istota….

Dawid – postać biblijna, król Izraela od ok. 1010 p.n.e. Najmłodszy syn Jessego z Betlejem, ojciec Salomona. Ojciec rodu Dawidytów. Jako najmłodszy z ośmiu synów Jessego pełnił w domu podrzędne funkcje i zajmował się głównie pasterstwem. Dawid został namaszczony na króla przez sędziego i proroka Samuela, który namaścił również poprzedniego króla Saula, lecz później popadł z nim w spór. Namaszczenie to odbyło się w tajemnicy, zjawił się wśród armii żydowskiej przygotowującej się do walki z Filistynami. Dawid jako jedyny podjął wyzwanie rzucone przez filistyńskiego wojownika Goliata, nagrodą za jego zabicie miało być m.in. małżeństwo z królewską córką. Po jego zabiciu Dawid zyskał początkowo sympatię królewską, lecz szybko utracił ją, gdy Saul dostrzegł, że w pieśniach lud wynosi Dawida ponad niego. Mimo to przyznał mu dowództwo armii w nadziei, że spotka go klęska. Król Dawid troszczył się o poddanych. Dbał aby zawsze triumfowała sprawiedliwość. Zjednoczył społeczeństwo izraelskie w jeden naród…

Eliasz ? jeden z proroków Starego Testamentu; imię tłumaczone jako, „moim Bogiem jest Jahwe”. Święty Kościoła katolickiego, prawosławnego, koptyjskiego, ormiańskiego i syryjskiego. Jeden z nielicznych o którym mówi biblia że „wstąpił żywcem do nieba”… „wóz ognisty i konie ogniste rozłączyły obydwu: i wstąpił Eliasz przez wicher do nieba”…

Ewa – to uosobienie pokus kobiecości, seksualności i wszelkich żeńskich wad, ciekawości, cielesności, kaprysów żeńskiej natury. „Bóg zesłał na mężczyznę mocny sen, wyjął jedno z jego żeber, a miejsce to zapełnił ciałem. Po czym Jahwe Bóg z żebra, które wyjął z mężczyzny, zbudował niewiastę” – tak powstała Ewa. Ewa, skuszona przez węża, zdecydowała się zerwać i skosztować owoc z drzewa poznania dobra i zła, a następnie podała go Adamowi. Wtedy obydwoje uświadomili sobie, że są nadzy, więc spletli gałązki figowe, z których zrobili sobie przepaski. Bóg Jahwe, gdy powiedzieli mu o swoim czynie, postanowił: „Obarczę cię niezmiernie wielkim trudem twej brzemienności, w bólu będziesz rodziła dzieci, ku twemu mężowi będziesz kierowała swe pragnienia, on zaś będzie panował nad tobą”…

Goliat ? postać biblijna, olbrzymi wojownik filistyński pochodzący z Gat, żyjący w XI wieku p.n.e. Jego wzrost miał wynosić sześć łokci i jedną piędź, czyli ok. 3 metry. Zginął z rąk Dawida, który pokonał go wyrzuconym z procy kamieniem. Goliat wymieniony jest również w Koranie…

Hiob – przykładem archetypu człowieka ciężko doświadczonego przez los, był wiernym i sprawiedliwym czcicielem Boga, mimo że został skazany na ciężką próbę (utracił majątek, dzieci i zachorował na trąd) nie stracił wiary w Bożą sprawiedliwość. Jest on symbolem cierpienia niezawinionego. Przyjaciele Hioba przy spotykających go nieszczęściach radzili mu, aby uznał swoją winę, gdyż sądzili, że tragedie które go dotknęły są karą za grzechy. Hiob jednak był przekonany o swojej prawości i bronił jej odważnie. Hiob wierzył w istnienie Sprawiedliwego. Dyskutował z nim, pytał dlaczego te dramaty spotkały właśnie jego, lamentował nad sensem swojego życia, ale pozostał wierny Bogu…..

Izaak ? patriarcha biblijny, jedyny wspólny syn Abrahama i Sary. Dzieje Izaaka przedstawia Księga Rodzaju. Najbardziej pamiętnym zdarzeniem związanym z Izaakiem było złożenie go na żądanie Boga Jahwe w ofierze przez ojca na górze Moria. Dramatyczne opowiadanie ukazuje gotowość ojca do spełnienia ofiary i interwencję anioła, który cofnął nakaz, słowami „Nie podnoś ręki na chłopca i nie czyń mu nic złego. Teraz poznałem, że boisz się Boga, bo nie odmówiłeś Mi nawet twego jedynego syna” (Rdz 22,12). Według tradycji na tym miejscu stanęła Świątynia Jerozolimska…

Izajasz ? jeden z największych proroków Starego Testamentu. Jego proroctwa przedstawia Księga Izajasza. Działalność proroka i jego nauczanie realizuje się w trzech wymiarach. Występuje on bowiem jako duszpasterz i kaznodzieja, pisarz i natchniony poeta oraz teolog i prorok mesjański. Wymiar duszpastersko – kaznodziejski jego nauczania obejmuje zagadnienia etyczne, religijne i polityczne. Prorok walczy o podniesienie poziomu moralnego w społeczeństwie, szczególnie w sferach rządzących. Wśród zagadnień etycznych na pierwszy plan wysuwa się walka z bałwochwalstwem, synkretyzmem religijnym i czysto zewnętrznym kultem bez prawdziwej wiary i pobożności. Prorok podkreśla niezmierzoną świętość Boga, czego wyrazem jest wizja opisana w Iz 6,1-7. Izajasz jest największym prorokiem mesjańskim, gdyż niektóre teksty zawarte w Księdze Izajasza interpretowane są przez tradycję żydowską i chrześcijańską w sensie mesjańskim. Prorok przepowiada, że Mesjasz będzie potomkiem króla Dawida, poczętym i narodzonym z alma[h] (Hebr. znaczy: młoda panna lub młoda kobieta zamężna, nie będąca jeszcze matką; wyraz ten podkreśla młodość osoby i normalnie suponuje dziewictwo), będzie nazwany Emmanuelem z hebrajskiego „immanu 'el – Bóg jest z nami (Iz 7,14) i spocznie na nim Duch Jahwe (por. Iz 9,5). Będzie rządził królestwem Dawida sprawiedliwie, a jego panowanie obejmie wszystkie narody. Teksty o wydźwięku mesjańskim znajdują się też w dalszej części Księgi, czyli u tzw. Deutero-Izajasza…

Jakub, nazywany też Izraelem ? patriarcha biblijny, którego dzieje przedstawia Księga Rodzaju.
Jakub był synem Izaaka i Rebeki, bratem-bliźniakiem Ezawa. Dzieci walczyły ze sobą już w łonie matki, co Jahwe objaśnił jej słowami „Dwa narody są w twym łonie, dwa odrębne ludy wyjdą z twych wnętrzności; jeden będzie silniejszy od drugiego, starszy będzie sługą młodszego” (Rdz 25,23). Biblia określa Jakuba jako człowieka spokojnego, a Ezawa – jako zręcznego myśliwego. Ezaw był faworyzowany przez ojca, a Jakub – przez matkę. Ezaw był pierworodnym, jednak lekceważył ten przywilej i odstąpił go bratu za potrawę z gotowanej soczewicy. Również ojcowskie błogosławieństwo Jakub uzyskuje podstępem od niedowidzącego ze starości Izaaka. Z powodu gniewu brata był zmuszony udać się do Charanu, do brata swojej matki Labana, którego obie córki, Rachelę i Leę poślubił…

Jeremiasz, „niech Jahwe podniesie z upadku” ? prorok, twórca biblijnej księgi Jeremiasza, jest mu przypisywane również autorstwo biblijnych Lamentacji. Zapowiadał spustoszenie Judy i Jerozolimy. Działał 40 lat. Spisywanie swej księgi, w której zawarł napomnienia i groźby dla Izraelitów, zapowiedzi upadku państwa i niewoli oraz proroctwa głoszące oswobodzenie z niewoli i ostateczne zbawienie, zakończył w 585 p.n.e. Był jednym z czterech proroków większych…

Jezus – symbol miłości, dobroci i oddania swego życia dla dobra drugiego człowieka. Całym swoim życiem świadczył on o Bogu, nie uległ pokusom świata, jest również symbolem męczeństwa, ponieważ dobrowolnie oddaje swoje życie za przewinienia wszystkich ludzi, co ma otworzyć drogę do nieba, do Boga lub jak kto woli do prawdy o samym sobie….

Jezus oraz Apostołowie – symbolizuje relacje pomiędzy nauczycielem a uczniami. Jezus powołał dwunastu mężczyzn, których przygotowywał do głoszenia jego nauk i którzy mieli go reprezentować w późniejszym okresie. W Ewangeliach określenie „apostoł” związane było ze ścisłym kręgiem uczniów Jezusa, wyznaczonych przez niego. Liczba odnosiła się zapewne do dwunastu pokoleń Izraela i miała symbolizować jego odnowę…..
Apostołowie w kolejność według Ewangelii Mateusza,
Szymon Piotr (Kefas), syn Jonasza, rybak z Betsaidy.
Andrzej, brat Piotra, rybak z Betsaidy.
Jakub (zwany Większym), syn Zebedeusza.
Jan Ewangelista, syn Zebedeusza, brat Jakuba.
Filip z Betsaidy.
Bartłomiej Natanael z Ptolemaidy.
Tomasz zwany Didymos.
Mateusz  Lewi, były poborca podatkowy.
Jakub, syn Alfeusza.
Szymon Kananejczyk zwany Gorliwym.
Juda Tadeusz (Judas), syn Jakuba.
Judasz Iskariota, zdrajca Jezusa, po jego samobójstwie wybrany został Maciej…..

Jozue – postać biblijna, bohater Księgi Jozuego, sędzia starożytnego Izraela, symbol nieugiętości i wierności, święty katolicki, prawosławny, ormiański i koptyjski. Gdy Jozue zebrał pięćdziesiąt tysięcy zbrojnych, ruszył na miasto Jerycho, jednak nie przystąpił od razu do oblężenia, lecz zbudował obóz 4 km od Jerycha i odprawił święto Paschy, oraz złożył ofiary Bogu na wybudowanym przez siebie ołtarzu. Przez 7 następnych dni obchodzili kapłani wraz z Arką i strażą dmąc w rogi na postrach oblężonym i na zagrzanie własnych wojsk do męstwa. Siódmego dnia mury miasta runęły, nie tknięte żadną machiną oblężniczą. Wojska Jozuego zdobyły miasto…

Judasz Iskariota – to człowiek zdradliwy, wydaje Jezusa za trzydzieści srebrników. Symbolizuje on człowieka fałszywego i chciwego, gotowego wydać nawet przyjaciela za korzyści czy pieniądze….
W Wielkanoc roku 2006 wydano tłumaczenie odnalezionej w 1978 r. w Egipcie koptyjskiej kopii gnostyckiego apokryfu nazwanego Ewangelią Judasza, według którego Jezus poprosił Judasza, aby go wydał, co oznaczałoby, że Judasz nie był zdrajcą, lecz wykonawcą woli Chrystusa. Przy podawaniu tej informacji pomija się jednak często fakt, że w apokryfie argumentem Jezusa za zdradą było nie zbawienie ludzkości, lecz uwolnienie jego samego od cielesnej powłok…

Józef – prawnuk Abrahama, ukochany syn Jakuba zwanego Izraelem. Zazdrośni bracia sprzedali Józefa w niewolę. Józef trafił do Egiptu, gdzie dzięki bożej opiece stał się zaufanym ministrem faraona. O początkach niewoli, w którą popadli Żydzi w Egipcie dowiadujemy się z historii ostatniego praojca (czyli patriarchy). Za nim podążył cały ród, w którym znów zapanowała zgoda. Historycy twierdzą, że Żydzi przebywali w Egipcie blisko 500 lat, a ich sytuacja wciąż się zmieniała. Czasem Żydzi dochodzili do wysokich stanowisk, to znów popadali w niełaskę i niewolę…

Kain – symbol zazdrości o miłość Boga, która popycha do czynów nierozsądnych, gdyż z zazdrości Kain morduje swojego brata Abla, jest symbolem odrażającego zbrodniarza, bratobójcy, człowieka dopuszczającego się najgorszych czynów w imie własnych interesów……

Łazarz z Betanii – postać biblijna. Według Nowego Testamentu był przyjacielem Jezusa Chrystusa, przez którego został wskrzeszony co opisuje Ewangelia Jana. Mieszkał na wschodnim stoku Góry Oliwnej w Lazarium razem z siostrami, Marią i Martą. Po zmartwychwstaniu Jezusa, Łazarz trafił na Cypr, gdzie przez ponad 40 lat był biskupem chrześcijańskiej gminy w Kition…

Maryja – symbolicznie to matka cierpiąca nad losem swojego syna, matka Jezusa Chrystusa, żona Józefa z Nazaretu, zajmuje ważne miejsce w wierze wielu wyznań chrześcijańskich, szanowana także w islamie. Maria otaczana jest wielką czcią jako jedna z niewielu wzorcowych kobiet. Maria była dobra, prawa i posłuszna Bogu, dlatego też jest jedna z nielicznych która została zabrana do nieba razem z ciałem. „Informacje na temat końca życia ziemskiego Marii i jej zaśnięcia lub, według innej tradycji, wniebowzięcia pojawiają się w „Złotej legendzie” i zostały zaczerpnięte z apokryficznej księgi, której autorstwo przypisuje się Janowi Ewangeliście. Według tego źródła po wniebowstąpieniu Jezusa, Maria zamieszkała w domu w pobliżu góry Syjon, gdzie odwiedził ją anioł, trzymający w ręku gałązkę palmową. Maria otrzymała od posłańca z niebios wiadomość, że za trzy dni opuści ziemskie ciało. Chciała zostać pochowana przez apostołów. Wtedy anioł powiedział, że przybędą do niej w dniu śmierci. Gdy Maria siedziała z aniołem, jej dusza opuściła ciało i udała się wprost w ramiona syna. Jezus polecił apostołom pochować ciało matki w dolinie Jozafata. Trzy dni później Jezus powrócił na ziemię i zapytał apostołów, jak może uczcić Marię. Wtedy oni polecili Jezusowi, aby zabrał ciało matki do nieba, aby na wieki pozostało po jego prawicy. Archanioł Michał zszedł na ziemię i złączył ciało Marii z jej duszą. Maria wyszła z grobu i natychmiast została wzięta do nieba. Szaty Marii miały zostać w grobie na pociechę wiernym. Rzekoma suknia Marii stała się w późniejszych czasach relikwią w katedrze Notre Dame w Chartres”…

Matuzalem ? postać biblijna, syn Henocha najstarszy człowiek wymieniony w Starym Testamencie, mający żyć 969 lat. Matuzalem występuje w Księdze Rodzaju, w rozdziale 5, w wersach 21-27. Był synem Henocha, ojcem Lamecha i dziadkiem Noego. Lamech urodził się wtedy, gdy Metuszelach miał 187 lat (Rdz 5,25).
Długowieczność Matuzalema stała się przysłowiowa, np. w zwrotach matuzalowy wiek, matuzalowe lata…

Maria Magdalena ? to nawrócona grzesznica, była związana z Mądrością (Sofią), reprezentowała słońce, księżyc i poświatę gwiazd. Żeńskie gnossis Sofii uważano za Ducha Świętego, na ziemi reprezentowanego przez Magdalenę. Dla gnostyków postać Marii Magdaleny miała również znaczenie symboliczne. Jako kobieta była stawiana na równi z duchownymi i biskupami pierwszych wieków chrześcijaństwa. Maria Magdalena jako symbol stanowiła połączenie pierwiastka męskiego i żeńskiego jako jedna całość. Pierwiastek ten określał płciowość boga pod dwojaką postacią.

Marta z Betanii – była siostrą Marii i Łazarza, z którymi mieszkała w Betanii, miasteczku położonym ok. 3 km na wschód od Jerozolimy. Rodzina cieszyła się ogólnym szacunkiem. Byli oni przyjaciółmi Chrystusa, który często bywał u nich gościem. Marta jest wzorem zapobiegliwej gospodyni. Św. Łukasz opowiada, że Jezus odwiedził pewnego dnia jej dom. Marta krzątała się, chcąc mu usłużyć, siostra zaś jej usiadła u jego stóp i słuchała, co mówił. Marta zwróciła się do Jezusa, by nakazał Marii, żeby jej pomogła. Jezus odpowiedział, Marto, Marto, troszczysz się i niepokoisz o wiele, a potrzeba mało albo tylko jednego. Maria obrała najlepszą cząstkę, której nie będzie pozbawiona. Kiedy Jezus przybył do Betanii po śmierci Łazarza, Marta wyszła Panu na spotkanie i rzekła: Teraz wiem, że Bóg da ci wszystko, o cokolwiek byś prosił Boga. Usłyszała wówczas słowa: Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem, na które odpowiedziała wspaniałym aktem wiary: Ja mocno wierzę, żeś ty jest Mesjasz, Syn Boży. Siostry gościły też Jezusa po wskrzeszeniu Łazarza. Wtedy to Maria namaściła Pana olejkiem i włosami swoimi otarła Jego nogi…

Melchizedek ? postać biblijna pojawiająca się z Księdze Rodzaju 14,18-20, przedstawiona jako kapłan El-Eljona – ?Boga Najwyższego? i król Szalemu – obecnej Jerozolimy. W Księdze Rodzaju Melchizedek pojawia się po opisie zwycięskiego czynu zbrojnego Abrama, kiedy ten w wyniku zwycięstwa nad koalicją Kedorlaomera odbił z niewoli swojego brata, Lota, i zdobył liczne łupy. Melchizedek wyszedł wtedy na spotkanie patriarchy i pobłogosławił go. Melchizedek miał wynieść chleb i wino, co zapewne oznacza zawarcie przymierza podczas wspólnego posiłku. Następnie Abram złożył Melchizedekowi dziesięcinę, co sugeruje, że w tym przymierzu Abraham był stroną proszącą i pragnął wejść w status protekcji…

Mojżesz – inaczej mędrzec, przewodnik, był największą indywidualnością Starego Testamentu jest prorok i prawodawca Mojżesz. On to wyprowadził Żydów z niewoli egipskiej i zawiódł ich do ziemi obiecanej – Kanaanu. Wędrówka trwała 40 lat ale Mojżesz tam już nie dotarł – zmarł mając 120 lat. Mojżeszowi zawdzięcza też naród wybrany dziesięć przykazań wyrytych na kamiennych tablicach, które na górze Synaj przekazał prawodawcy sam Bóg, odnawiając z nim przymierze zawarte uprzednio z Abrahamem. Drobiazgowe prawa regulujące wówczas codzienne życie Żydów były ściśle powiązane z ich religią. Nawet szczegółowe przepisy dotyczące np. jedzenia i higieny osobistej miały charakter religijny. Dziesięć przykazań przyniosło zaś uniwersalne zasady etyczne, które rychło stały się własnością całej niemal ludzkości. Pierwsze księgi Starego Testamentu (Pięcioksiąg) nazywa się tradycyjnie Mojżeszowymi.

Noe ? wg Księgi Rodzaju (Rdz 6,8 – 9,29) syn Lameka i dziesiąty potomek w linii od Adama przez Seta; patriarcha, człowiek prawy i sprawiedliwy, który jako jedyny spośród ówczesnych zepsutych ludzi znalazł łaskę w oczach Boga Jahwe. Dlatego Bóg postanowił sprowadzić powszechny potop, mający zgładzić ludzkość i oszczędzić Noego wraz z rodziną i zwierzętami Ziemi. W tym celu kazał Noemu zbudować Arkę, pomieścić w niej rodzinę i po parze wszystkich niepływających zwierząt, aby przeczekać katastrofę. Gdy Arka została ukończona, Bóg zesłał na Ziemię wielki potop. Nieustanny deszcz podniósł poziom wody tak, że zakryła ona nawet najwyższe góry. Po 40 dniach przestał padać deszcz, a gdy po wielu tygodniach wody opadły, Arka spoczęła w górach Ararat, a Noe zszedł na ląd i złożył Jahwe ofiary z bydła i ptactwa. Bóg obiecał nie sprowadzać więcej potopu z powodu człowieka i na znak przymierza rozciągnął na niebie łuk ? tęczę. Przymierze Jahwe z Noem rozciąga się, zdaniem wyznawców judaizmu, w przeciwieństwie do przymierza z Abrahamem na wszystkich ludzi…

Salomon, Szlomoh – Człowiek Pokoju (ur. około 1000 p.n.e., zm. około 931 p.n.e.) ? prorok biblijny oraz Koranu, król Izraela, syn i następca króla Dawida. Wielki budowniczy. Swój dwór uczynił ośrodkiem kultury, głównie literatury. Według tradycji biblijnej słynął z mądrości. Na lata jego panowania przypada największa świetność monarchii hebrajskiej. Salomon według Biblii słynął ze swojej mądrości. „Bóg dał Salomonowi mądrość i rozsądek nadzwyczajny oraz rozum nieogarniony, jak piasek na brzegu morza. Toteż mądrość Salomona przewyższała wszystkich ludzi Wschodu i Egipcjan. (…) Wypowiedział bowiem trzy tysiące przysłów, a pieśni jego było tysiąc pięć” (1 Krl 5, 9-12)[…] Bóg obdarzył go również znajomością sztuki stosowanej przeciwko demonom w celu wspomagania i leczenia ludzi. Układał więc Salomon zaklęcia przynosząc ulgę w chorobach i zostawił po sobie formuły egzorcyzmów, za pomocą których ludzie opętani przez demony mogą je wygnać tak, że nigdy nie wrócą” . Podobne opinie znajdziemy w Talmudzie, poza tym w Koranie mamy wzmiankę, że Prorok Sulejman (czyli właśnie biblijny Salomon) dostał jako dar od Allaha możliwość kontroli nad dżinnami, a one były mu posłuszne (Koran, 27:39). Kabaliści przypisywali Salomonowi napisanie różnych ksiąg zawierających wiedzę tajemną. Jak wiadomo, Kabała była jednak ezoterycznym nurtem judaizmu, potępianym przez judaizm ortodoksyjny. Najsłynniejszą z okultystycznych ksiąg, za autora której uważa się króla Salomona, jest Sztuka Goecji (nazwa ta pochodzi od greckiego goetia ? wycie), czyli I księga Lemegetonu, nazywanego również Małym Kluczem Salomona.
Dzieło to przedstawia szczegółową charakterystykę 72 demonów, które król Salomon miał niegdyś rzekomo mocą swych wielkich zaklęć zamknąć w mosiężnym naczyniu. Jak głosi legenda, od tamtej chwili duchy te zmuszone były służyć każdemu, kto poznał ich magiczne pieczęcie i w zakreślonym kręgu magicznym wypowiedział Salomonowe zaklęcia…..

Samson ? człowiek o niezwykłej sile (Sdz rozdziały 13-16). To trzeci od końca spośród Sędziów starożytnego Izraela, opisany w starotestamentowej Księdze Sędziów 13-16. W przeciwieństwie do wielu postaci opisanych w Starym Testamencie, nie jest wymieniony w Koranie. Był obdarzony nadludzką siłą, którą wykorzystywał do walki z wrogami Izraela ? Filistynami. Dokonywał czynów niemożliwych dla zwykłych ludzi: zabił lwa gołymi rękami, pokonał armię wroga oślą szczęką i siłą własnych mięśni zburzył budynek. Był nazirejczykiem. Według komentatorów historia Samsona ukazuje, jak wielkie dary Boga mogą być zmarnotrawione wskutek własnej lekkomyślności, naiwności i ulegania żądzom….

Samson i Dalila ? mocarz tracący swą siłę z powodu przewrotnej, zdradliwej kobiety (Sdz 16,4-29). „Dalila naprzykrzała się Samsonowi, póki ten nie wyjawił jej, gdzie leży źródło jego mocy. Ona zaś zdradziła go ? uśpiła, ścięła jego włosy i wezwała Filistynów, którzy oślepili go i uwięzili”….

Sara – postać biblijna, bohaterka Księgi Rodzaju żona Abrahama, matka Izaaka. Kiedy Abraham i Sara byli bardzo starzy, wciąż nie mieli ze sobą dzieci, wszystko wskazywało na to, że Sara była bezpłodna. Bóg zdecydował jednak, że Abraham powinien mieć syna. Bóg kazał policzyć Abrahamowi gwiazdy na niebie, a kiedy ten zgubił się w rachunkach, Bóg oznajmił mu, że jego potomstwo będzie tak liczne jak gwiazdy na niebie. Po pewnym czasie Bóg spotkał się z Abramem (jego imię prawowite, Abrahamem nazwał go Bóg gdy zapowiedział urodzenie Izaaka) przybywając do niego pod postacią jednego z trzech wędrowców. Dwaj z nich towarzyszący Bogu aniołowie poszli potem do Lota, zapowiedzieć zagładę Sodomy, zaś trzeci zapowiedział Abrahamowi i Sarze, że niebawem staną się rodzicami. Słysząc to, Sara się uśmiechnęła. A wędrowiec zapytał, dlaczego Sara się śmieje? Wtedy Sara zdradziła, że ma lat 90 a mąż 100 i wydaje się jej to niemożliwe. Niedługo potem stałą się brzemienna i urodziła syna, którego z rozkazu Boga nazwano Izaakiem. Sara umarła w wieku stu dwudziestu siedmiu lat. Abraham odkupił miejsce na grób od Eraima jednego z mieszkańców Hebronu. Tam też przygotował sobie grób dla siebie i w swoim czasie został obok Sary pochowany…

Św. Paweł ? oznacza nawróconego grzesznik. Urodził się jako Szaweł w Tarsie w Cylicji w żydowskiej rodzinie, posiadającej rzymskie obywatelstwo. Był synem faryzeusza z pokolenia Beniamina. Jako młody faryzeusz był przeciwnikiem chrześcijan. Około 35 roku był przy ukamienowaniu Szczepana, jednego z siedmiu diakonów. Później osobiście zaangażował się w prześladowanie chrześcijan w Jerozolimie, wtedy również wyposażony w listy polecające od Sanhedrynu, udał się do Damaszku z nakazem aresztowania zwolenników nowej drogi. Gdy zbliżał się już w swojej podróży do Damaszku , olśniła go nagle światłość z nieba. A gdy upadł na ziemię, usłyszał głos, który mówił: „Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?” „Kto jesteś Panie?” – powiedział. A On: „Ja jestem Jezus, którego ty prześladujesz. Wstań i wejdź do miasta, tam ci powiedzą, co masz czynić”. Ludzie, którzy mu towarzyszyli w drodze, oniemieli ze zdumienia, słyszeli bowiem głos, lecz nie widzieli nikogo. Szaweł podniósł się z ziemi, a kiedy otworzył oczy, nic nie widział. Wprowadzili go więc do Damaszku, trzymając za ręce. Przez trzy dni nic nie widział i ani nie jadł, ani nie pił, i nawrócił się…

Św. Piotr – opoka kościoła, apostoł, uważany przez Kościół katolicki za pierwszego papieża, męczennik chrześcijański, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego. Jest symbolem odpowiedzi na wezwanie Jezusa, gdyż Piotr wraz ze swym bratem Andrzejem, oraz synami Zebedeusza, Janem i Jakubem porzucił zawód rybaka i został uczniami Jezusa i Jego towarzyszami. Piotr był jednym z najbardziej zaufanych uczniów Chrystusa. Wraz z Janem i Jakubem towarzyszył Chrystusowi na górze Tabor podczas Przemienienia. Był świadkiem uzdrowienia córki Jaira. Był pierwszym apostołem, który uznał Jezusa za Mesjasza.

Św. Jan – symbol zmiany niecierpliwości i gwałtowności w wyrozumiałość i łagodność na skutek zrozumienia płynących z głębi duszy. Uważany jest za najmłodszego z apostołów i umiłowanego ucznia Chrystusa. Tradycja chrześcijańska, zarówno w kościołach wschodnich jak zachodnich przypisuje mu autorstwo Ewangelii wg Jana, Objawienia św. Jana (Apokalipsy) i trzech listów. Św. Jan stał się świadkiem wskrzeszenia córki Jaira, tajemnicy przemienienia na Górze Tabor i konania w Ogrójcu. Kiedy św. Jan wyraził zgorszenie, że ktoś obcy ma odwagę wyrzucać z ludzi szatanów w imię Jezusa, otrzymał od Pana Jezusa odpowiedź: „Nie zabraniajcie mu, bo nikt, kto czyni cuda w imię Moje, nie będzie mógł zaraz źle mówić o Mnie. Kto bowiem nie jest przeciwko nam, ten jest z nami”… Łagodny i pełen miłości św. Jan nie był zawsze takim. Potrafił być także człowiekiem niecierpliwym i gwałtownym. Dlatego otrzymał nawet od Jezusa przydomek „syna gromu”. Być może, że do tego epizodu nawiązuje św. Marek, kiedy w spisie apostołów do imion św. Jana i Jakuba dodał przydomek „Boanerges” ? czyli synowie gromu…

Symbole w Apokalipsie św. Jana…,
Symbole Religijne…..
Biblizmy związki frazeologiczne mające swoje korzenie w Biblii….

Apokaliptyka jest gatunkiem literackim, w którym wielką rolę odgrywają symbole. Sam tytuł księgi oznacza z języka greckiego, objawienie i odsłonięcie prawdy o przyszłości. Symbole wskazują na inną rzeczywistość (strefę rzeczywistości), rzeczywistość mityczną i transcendentną, którą nam przybliżają. Ale język symboli nie jest językiem precyzyjnym, towarzyszy mu swoista płynność i brak wyrazistości pojęciowej. Symbole są nośnikami ukrytego przekazu, toteż świat symboli rządzony jest innymi, bardziej trudnymi do określenia prawidłami niż język mówiony. Toteż systematyzowanie i porządkowanie symboli, dążenie do dokładnych ustaleń, co dany symbol winien oznaczać, zawsze prowadzi do uproszczeń. Symbole przenikają się nawzajem i pełne ich rozgraniczenie nie zawsze jest możliwe. Aby więc ukazać dany symbol w szerszym świetle i poznać jego głębię symboliczną, należy przebadać wszystkie wiążące się z nim symbole pokrewne np. grzmot ? błyskawica ? strzała, które nieraz łączą się z dalszymi symbolami. Jednak badając kolejny pokrewny symbol możemy zanadto się oddalić od punktu wyjściowego, a ogólny obraz zostanie zagmatwany. Z drugiej strony, dzięki takim badaniom symbol może być rozpatrywany na szerokim tle symbolicznym…

Interpretując symbole Apokalipsy należy brać pod uwagę również i ten szczególny fakt, że ten sam symbol może odnosić się do kilku różnych rzeczy, „siedem głów Bestii symbolizuje jednocześnie siedem pagórków, jak i siedmiu królów, ale też klika różnych symboli może ukazywać jedną i tę samą rzecz np. Kościół w 19, 7-8 ukazany został pod symbolem kobiety, a w 21, 10 nn pod symbolem miasta. Zdarza się czasem, że sam już autor wyjaśnił stosowane przez siebie symbole. Niektóre symbole wyjaśnione zostały w Starym Testamencie (np. Tr 3, 19; Ez 13, 13. 14). W innych przypadkach wyjaśnić należy samemu, poprzez lokalizację tekstów stosujących dany symbol i wyłonić z nich jedną szczególną, łączącą te teksty cechę. Na podstawie tej cechy lub cech, można wnioskować o przekazie semantycznym danego symbolu. Wśród symboli Apokalipsy szczególną rolę odgrywa siódemka, smok i inne potwory, trąba, pieczęć, grzmot, gwiazda, lew….

Achitofel ? wiarołomny przyjaciel, zdradliwy doradca, który zrozumiał wagę swojej zdrady (2 Sm 17,15-23). „Doradca króla Dawida, zdradził go, przyłączając się do sprzysiężenia Absaloma”. Postać biblijna, doradca Dawida, króla Izraela. Stanął po stronie Absaloma, gdy ten zbuntował się przeciwko ojcu. Achitofel doradzał szybkie rozprawienie się z Dawidem, widząc w tym jedyną szansę na pokonanie tego ostatniego. Absalom został jednak przekonany przez innego doradcę – Chuszaja, w rzeczywistości ukrytego stronnika Dawida – aby poczekać i zebrać liczniejsze siły. Achitofel, widząc nieuchronną klęskę Absaloma, powrócił do rodzinnego Gilo, gdzie się powiesił…..

Anioł – według nauki chrześcijaństwa istnieje pomiędzy Bogiem a człowiekiem cały szereg istot duchowych, aniołów, stworzonych przez Boga i służących mu. Hierarchię chórów anielskich stanowią: serafini, cherubini, Trony, Zwierzchności, Panowania, archaniołowie i aniołowie….

Archanioł – każdy byt duchowy, stojący w hierarchii niebiańskiej wyżej niż pozostali aniołowie. Zazwyczaj archaniołowie są utożsamiani z najwyższymi książętami nieba.

Abbadon – to imię złego anioła, który panuje w otchłani, niszczyciel, pierwotnie nazywany szeolu, następnie anioł zagłady opisany w Apokalipsie św. Jana jako anioł przepaści, który wyłania się z otchłani jako książę czeluści piekielnych…..

Apokryfy – oznacza księgi skryte. Nazwa tych części lub uzupełnień „Pisma świętego”, które przy ustanawianiu uznanego przez kościół kanonu, nie zostały uznane, ale dodatkowo przez pewne sekty lub teologicznych uczonych oznaczane są jako równowartościowe……

Alfa i Omega – symbol wszechmocy Boga Chrystusa jako Stwórcy i Tego, który wszystko dopełnia. W starożytności był to symbol pisarski, który odczytywano jako tajemniczą całość i obraz doskonałości, później jako symbol wszechmocy Boga. W Apokalipsie Wcielony Bóg Jezus Chrystus mówi: Jam Alfa i Omega, Pierwszy i Ostatni, Początek i Koniec; cierpiącym prześladowania zwrot ten ma przypominać, że wszystko jest w Bogu i do niego należą pierwsze i ostatnie słowo. Symbolika alfy i omegi ma również znaczenie dla filozofii Teilharda de Chardina……

Antychryst ? przeciwnik, oponent Chrystusa, pomazaniec, duch będący zaprzeczeniem Chrystusa, jego antytezą. Szatan jako anioł upadły, zły duch, czart, władca, który rządzi w powietrzu (Biblia: List do Efezjan, 2,2), kusiciel, książę ciemności, w wierzeniach judeo-chrześcijańskich główny duch zła we wszechświecie. Według przekazów, w wyznaczonym przez Boga czasie, nazwanym przez Biblię „czasem ostatecznym” lub „wielkim uciskiem”, duch Antychrysta, wcieli się w człowieka za sprawą szatana, który obejmie panowanie nad ziemią 1260 dni czyli 3,5 roku. Początkowo jako zwiastun pokoju, by później stać się dyktatorem i autorem nowego światowego porządku i systemu monetarnego.

Animizm – przypisuje posiadanie duszy i ducha, wszystkim roślinom, zwierzętom, minerałom i żywiołom. W pierwotnych religiach animistycznych często wierzono, że dusza potrafi wędrować, kiedy człowiek jest we śnie, w transie, albo gdy jest chory. Mieszkańcy Sumatry wiązali chorego człowieka sznurami, aby jego dusza nie uciekła. Na Fidżi duszę wyobrażano sobie jako miniaturowego człowieczka….

Ani oko nie widziało, ani ucho nie słyszało ? wyrażenie określające, że coś ma wyjątkowy charakter, występuje bardzo rzadko lub jest trudne do zrozumienia (1 Kor 2,9)….

Arka – Symbol ocalenia z woli Sił Wyższych. Bóg kazał Noemu zbudować arkę z drzewa żywicznego i powlec ją smołą. W Arce Noe miał zrobić przegrody dla zwierząt, których miał zabrać po parze z każdego gatunku. Aby uniknąć zagłady Noe, jego żona oraz trzej synowie: Sem ,Cham, Jafat i ich żony oraz pary zwierząt mieli być wprowadzeni do arki. Kiedy Noe uczynił wszystko, co Bóg mu kazał, wody potopu zalały ziemię…..

Arka Noego ? symbol przymierza, ratunku dla istot wybranych przez Boga….

Arka Przymierza ? symbol porozumienia, braterstwa, Bożej opieki…..

Arcykapłan – symbolizuje wszystko to, co jest konserwatywne i ortodoksyjne. Znajduje się w opozycji do zmian, wzmacnia istniejące schematy. Oznacza pobożności i konserwatyzmu, osobę mającą wielki autorytet, niekoniecznie duchownego ? także nauczyciela. Symbolizuje potrzebą uzyskania porady, albo pomocy w problemach duchowej natury. Dotyczy także zainteresowania sprawami duchowymi, poszukiwaniem odpowiedzi na fundamentalne pytanie o naturę życia i bycia, jak i potrzebą uzyskania przebaczenia. W negatywnym aspekcie reprezentuje człowieka fanatycznie przywiązanego do spraw duchowych – religijnego fanatyka, narzucającego innym swe idee, przy tym nie przebierającego w środkach, szukającego władzy absolutnej nad innymi….

Apokalipsa – zagłada rodzaju ludzkiego. W terminologii judaistycznej i chrześcijańskiej literatury religijnej, to opis szczególnego rodzaju proroctwa, dotyczącego tego, co ma się wydarzyć w dniach ostatecznych, przekazywanego przez Boga wybranemu prorokowi….

Baranek – tytuł, którego w Nowym Testamencie używał wobec Jezusa Chrystusa Jan Chrzciciel. Jest to odwołanie do nauki starotestamentowej, w której ofiara z baranka jest ofiarą składaną Bogu i ważnym elementem celebracji święta Paschy. Baranek Boży symbolizuje ofiarę Jezusa na krzyżu, którą złożył dla odkupienia ludzkości…..

Babilon – w Biblii oznacza Rzym, jako złe miasto grzechu, w którym śmierć poniosło wielu wyznawców Chrystusa….

Belial ? symbol nieprzydatności, zła, bezprawia….

Beniaminek ? najmłodsze dziecko, ulubieniec, faworyt, pupil. „Dziesięciu braci Józefa udało się zatem do Egiptu, aby tam kupić zboża. Beniamina, brata Józefa, Jakub nie posłał wraz z synami pomyślał bowiem: ?Jeszcze go może spotkać jakaś zła przygoda?”….

Biblia – jest bogatym źródłem wzorców postępowań ludzkich. Są one zakorzenione w naszej tradycji i stanową odwołania wskazujące człowiekowi w sposób przykładowy jak nie należy robić a jak należy postępować…..

Bestia – pomazaniec, duch będący zaprzeczeniem Chrystusa, jego antytezą. Szatan, anioł upadły, zły duch, czart, władca, który rządzi w powietrzu, kusiciel, książę ciemności, w wierzeniach judeochrześcijańskich główny duch zła we wszechświecie. Według przekazów, w wyznaczonym przez Boga czasie, nazwanym przez Biblię „czasem ostatecznym” lub „wielkim uciskiem”, duch Antychrysta, wcieli się w człowieka za sprawą szatana, który obejmie panowanie nad ziemią 1260 dni (3,5 roku). Początkowo jako zwiastun pokoju, by później stać się dyktatorem i autorem nowego światowego porządku i systemu monetarnego. Można też porównywać Bestie z Bogiem w tym sensie, że są sobie przeciwstawni,
– Bóg Ojciec ? Smok, Wąż.
– Syn Boży ? Bestia z Morza, Antychryst, Syn Zatracenia.
– Duch Święty ? Bestia z Ziemi, Fałszywy Prorok.

Biel – czystość i szlachetność duchowa i cielesna….

Bluźnierstwo inaczej, blasfemia ? znieważanie mową lub czynem kogoś lub czegoś uznanego przez daną religię za święte (sacrum) dla przykładu Boga, sakramentaliów, świętych rzeczy itp….

Błędna owca, zbłąkana owieczka ? ktoś, kto się zgubił, nie wie gdzie jest, ktoś kto błądzi….

Brat po Adamie (i Ewie) ? osoba nie spokrewniona….

Budować na opoce ? mieć solidne podstawy do robienia czegoś, być dobrze przygotowanym (Mt 7,24). „Każdego więc, kto tych słów moich słucha i wypełnia je, można porównać z człowiekiem roztropnym, który dom swój zbudował na skale. Spadł deszcz, wezbrały potoki, zerwały się wichry i uderzyły w ten dom. On jednak nie runął, bo na skale był utwierdzony”.

Być jak z krzyża zdjętym ? być obolałym, cierpieć….

Być na świeczniku ? zajmować wysokie stanowisko, być wysoko w jakiejś hierarchii (Łk 11,33)….
Nikt nie zapala światła i nie stawia go w ukryciu ani pod korcem, lecz na świeczniku, aby jego blask widzieli ci, którzy wchodzą……

Chleb powszedni ? rzecz codzienna, zwyczajna….

Chodzić krętymi ścieżkami ? wybierać niekoniecznie proste rozwiązania sytuacji….

Chodzić po wodzie ? dokonywać rzeczy niemożliwych (Mk 6,47). „Wieczór zapadł, łódź była na środku jeziora, a On sam jeden na lądzie. 48 Widząc, jak się trudzili przy wiosłowaniu, bo wiatr był im przeciwny, około czwartej straży nocnej przyszedł do nich, krocząc po jeziorze, i chciał ich minąć”…..

Ciemności egipskie ? nieprzeniknione ciemności (Wj 10,21-23). „I rzekł Jahwe do Mojżesza: ?Wyciągnij rękę ku niebu, a nastanie ciemność w ziemi egipskiej tak gęsta, że można będzie dotknąć ciemności?. Wyciągnął Mojżesz rękę do nieba i nastała ciemność gęsta w całej ziemi egipskiej przez trzy dni. Jeden drugiego nie widział i nikt nie mógł wstać z miejsca swego przez trzy dni. Ale Izraelici wszyscy mieli światło w swoich mieszkaniach”.

Cierniowa korona ? symbol męki, cierpienia (Mk 15,17-19). „Ubrali Go w purpurę i uplótłszy wieniec z ciernia włożyli Mu na głowę. I zaczęli Go pozdrawiać: ?Witaj, Królu Żydowski!? Przy tym bili Go trzciną po głowie, pluli na Niego i przyklękając oddawali Mu hołd”.

Cierń w oku ? dokuczliwa, dręcząca, zbędna rzecz (Lb 33,55). „Jeśli jednak mieszkańców kraju nie wypędzicie przed sobą, będą ci, którzy pozostaną, jakby cierniami dla waszych oczu i kolcami dla waszych boków; oni to będą was uciskać w kraju, gdzie zamieszkacie”.

Cnotliwa Zuzanna ? kobieta przyzwoita, cnotliwa. Według katolickiego i prawosławnego kanonu, nie uznawanego za natchnione przez judaizm, protestantyzm i inne religie – piękna i cnotliwa małżonka bogatego rządcy Joakima, córka Chilkiasza. Dwóch starców, którzy byli sędziami zakochało się w pięknej żonie Joakima i pewnego razu, gdy się kąpała, chcieli ją zdobyć. Kiedy Zuzanna odrzuciła ich zaloty, starcy oskarżyli ją przed tłumem o cudzołóstwo. Niewinna Zuzanna poniosłaby śmierć przez ukamienowanie, gdyby nie młody prorok Daniel. Oburzony nieprawością starych sędziów, wykazał ich kłamstwa, za co skazano ich na śmierć, a Zuzanna odzyskała wolność i cześć (Księga Daniela Dn 13,1-63).
Człowiek – symbol wzniosłości materii, której ukoronowaniem jest właśnie człowiek…..

Czterech jeźdźców na koniach, to jeźdźcy Apokalipsy…
– pierwszy jeździec na białym koniu symbolizuje ostateczne zwycięstwo dobra i pokoju,
– drugi jeździec na czerwonym koniu, symbolizuje wojnę,
– jeździec na czarnym koniu symbolizuje głód,
– czwarty jeździec siedzi na koniu barwy trupio bladej i symbolizuje on śmierć.

Cztery – jako liczba-symbol pozostaje w ścisłym związku z kwadratem i krzyżem. Czwórka jest prastarym symbolem, który symbolizuje i towarzyszy najróżniejszym jakościom doświadczanej przez człowieka jedności wewnętrznej i zewnętrznej. W perspektywie teologicznej rozpatrywana jest jako mniej lub bardziej bezpośrednie symboliczne przedstawienie idei Boga objawiającego się w stworzeniu, natomiast jako spontaniczny wyraz podświadomości, w aktywności onirycznej człowieka, wyraża symbolicznie naszego Boga wewnętrznego tą malutką Jego czastke która stanowi o całym naszym potencjale……..

Czupryna jak u Absaloma ? długie, bujne włosy…

Celibat – stan bezżenny, nie był zawsze przepisem dla duchownych. W czasach apostolskich dopuszczano do kapłaństwa nie tylko wolnych, ale i żonatych, o ile mieli inne wymagane warunki. Ponieważ jednak celibat, według nauki Pisma św., wyżej stoi od małżeństwa i czyni sposobniejszym do służby Bożej, wyrabiało się już od początków chrześcijaństwa zapatrywanie, że najodpowiedniejszym stanem dla duchownych wyższych stopni jest życie w czystości. Zapatrywanie to zostało następnie ujęte w normy prawne…..

Cherub – potężne nadprzyrodzone istoty, stojące bardzo wysoko w hierarchii bytów, znajdujące się często w bezpośredniej bliskości Boga, istota ujmującą się za człowiekiem i go strzegąca. Biblia, która wzmiankuje o cherubach około 100 razy, przedstawia je zazwyczaj jako ogromne, hybrydowa-te istoty o orlich skrzydłach, ludzkich twarzach i tułowiu na poły lwa, na poły wołu. Istotami pokrewnymi dla cherubów są serafy. Choć tradycja chrześcijańska zalicza cheruby do aniołów według wczesnej tradycji hebrajskiej nie każda nadprzyrodzona istota była aniołem. Określenie anioł było raczej zarezerwowane dla istot przekazujących ludziom Boże przesłania. Innymi słowy nie każda nadprzyrodzona istota była aniołem-posłańcem. Według tradycji Izraela Bóg zarządzał kosmosem przy pomocy orszaku niebiańskich pomocników. Członkowie tej rady Bożej uchodzili za „synów Boga” i „gwiazdy poranne” lub „wojsko niebieskie”. W ramach hierarchicznej „biurokracji” rządzącej światem byli oni namiestnikami i zarządcami Boga. Biblia opisuje je jako istoty stworzone, nie dające się w żaden sposób porównać z Bogiem. Dopiero późniejsza, po-biblijna tradycja zidentyfikowała wszystkie te nadprzyrodzone istoty jako anioły, chóry lub sfery anielskie, bez względu na to, czy rzeczywiście pełnią one funkcję posłańców czy nie…..

Czterdzieści – liczba mistyczna, w Biblii liczba oczekiwania, przygotowania, pokuty, postu lub kary. Wody potopu pokrywały ziemię przez 40 dni i 40 nocy. Mojżesz czekał na Górze Synaj 40 dni i 40 nocy zanim otrzymał tablice z przykazaniami. Miasto Niniwa, by uniknąć kary, odprawiało pokutę przez 40 dni. Wędrówka Izraelitów przez pustynię trwała 40 lat. Jezus pościł 40 dni na pustyni, a po Zmartwychws­taniu pojawiał się swym uczniom przez 40 dni…..

Cztery zwierzęta – Jest liczbą 4 stron świata i tym samym 4 głównych wiatrów, 4 pór roku, 4 żywiołów (ogień, woda, powietrze, ziemia), 4 temperamentów, 4 rzek rajskich, 4 Ewangelistów, 4 faz życia (dzieciństwo, młodość, wiek dojrzały, starość) itd. Zgodnie z zasadą porządkującą przestrzeń jest przede wszystkim symbolem ziemi i często się do niej odnoszącym symbolem całości

Czyściec – Jakie jest przeznaczenie człowieka, czy jest nim Niebo czy też wieczne cierpienie w Piekle, do czyśćca trafiają dusze tych, którzy okazali skruchę na krótko przed śmiercią i tych którzy umierali bolesną gwałtowną śmiercią. Te dusze wstąpią do Czyśćca dzięki okazaniu szczerej skruchy, aczkolwiek muszą one odczekać poza nim czas równy długości swojego życia na ziemi….

Dawid i Goliat ? pojedynek dwóch osób, w którym spryt i mądrość zwyciężają brutalną siłę…..

Dekalog – zbiór podstawowych nakazów moralnych obowiązujących pierwotnie wyznawców judaizmu, a następnie przejęty przez chrześcijan, dla których spełnia się on w Jezusie Chrystusie poprzez tajemnicę paschalną. „Mojżesz zaś zszedł z góry z dwiema tablicami Świadectwa w swym ręku, a tablice były zapisane na obu stronach, zapisane na jednej i na drugiej stronie. Tablice te były dziełem Bożym, a pismo na nich było pismem Boga, wyrytym na tablicach”…..

Demon – istota zajmują pozycję pośrednią między Bogiem a ludźmi, między sferą ziemsko -ludzką, materialną, a sferą boską, czysto duchową, istoty o cechach na wpół ludzkich, na wpół boskich, demonami są najczęściej złe emanacje zmarłych ludzi, natomiast nie można tym mianem określić diabły które sa tworem reki Boga, jako upadłe stworzenie duchowe, które sprzeciwiło się Bogu. Demony to dusze upadłych ludzi,którzy czerpią swoją siłę z czynienia zła, to najczęściej nieprzyjazne człowiekowi ludzkie duchy, które zwracają się przeciwko niemu z zawiści, zazdrości i nienawiści że ich żywot został przerwany i nie maja do czasu możliwości doświadczania swego istnienia w świecie materii….

Demoniczny wpływ – nadprzyrodzony, nie do opanowania i nie do pohamowania przymus duchowy, działający w jakimś człowieku albo też wywierany nań przez kogo innego. Zło nie jest przypisane do danego człowieka, zło jest przypisane konkretnym czynom i to zarówno przeciwko ogółowi jak i pojedynczym ludziom. Złe i demoniczne potrafią też być przedmioty które kiedyś wzbudzały czyjeś pożądanie…..

Demonologia ? część doktryny religijnej, dotycząca istot, mocy i sił, które zajmują pośrednią pozycję między Bogiem a ludźmi, czyli demonów. W religioznawstwie demonologia to składowa część doktryny religijnej, podejmująca zagadnienia genezy demonów, ich charakteru oraz istoty, a także znaczenia w danym systemie religijnym bądź mitologicznym, zajmująca się również związanymi z nimi kwestiami eschatologicznymi, jak również jest to dział etnografii i historii religii poświęcony badaniu wyobrażeń o demonach….

Diabeł – w judaizmie i chrześcijaństwie ogólna nazwa złych, upadłych aniołów, tworzą swoją hierarchię na jako odbite przeciwieństwo niebiańskiej i są upostaciowione określenia, szatan, demon. Diabeł pojawia się w wierzeniach jako symbol bipolarny, spolaryzowany na przeciwstawny Aniołom i Bogu. Według Biblii diabeł to upadłe stworzenie duchowe, które sprzeciwiło się Bogu. Nie jest jednak równy Bogu, gdyż został przez niego stworzony. Nie należy go więc traktować jako „złego boga”. W manicheizmie, zwłaszcza w doktrynie katarskiej, uważa się zaś, iż świat jest domeną diabła i jest on władcą materii; z tego powodu jest ona zła, świat duchowy i sam Bóg znajdują się poza materią, są więc wolne od wpływu diabła, zatem dobre. Diabły były kiedyś aniołami Boga, sprzeciwiając się MU oddalili się od NIEGO, czyniąc jednak dalej wolę JEGO…..

Dobry pasterz ? osoba zaradna, dbająca o podwładnych. „Ja jestem dobrym pasterzem. Dobry pasterz daje życie swoje za owce. Najemnik zaś i ten, kto nie jest pasterzem, którego owce nie są własnością, widząc nadchodzącego wilka, opuszcza owce i ucieka, a wilk je porywa i rozprasza; dlatego, że jest najemnikiem i nie zależy mu na owcach. Ja jestem dobrym pasterzem i znam owce moje, a moje Mnie znają, podobnie jak Mnie zna Ojciec, a Ja znam Ojca. Życie moje oddaję za owce. Mam także inne owce, które nie są z tej owczarni. I te muszę przyprowadzić i będą słuchać głosu mego, i nastanie jedna owczarnia, jeden pasterz”. W Kościele katolickim IV niedziela wielkanocna obchodzona jest jako Niedziela Dobrego Pasterza – dzień szczególnej modlitwy o powołania…..

Dolina Jozafata ? miejsce kaźni, zagłady.
Drzewo oliwne – W powszechnej tradycji oliwka symbolizuje pokój i pojednanie, jako gałązka oliwna oraz zwycięstwo, chwałę, honor, dumę, wolność, bezpieczeństwo, prawdę, sprawiedliwość, mądrość, rozum, oczyszczenie, miłosierdzie.
Odgrywała dużą rolę w sztuce i wierzeniach narodów śródziemnomorskich.

Dom zbudowany na piasku ? rzecz niepewna, niemająca solidnych podstaw (Mt 7,24-27). „Każdego więc, kto tych słów moich słucha i wypełnia je, można porównać z człowiekiem roztropnym, który dom swój zbudował na skale. Spadł deszcz, wezbrały potoki, zerwały się wichry i uderzyły w ten dom. On jednak nie runął, bo na skale był utwierdzony. Każdego zaś, kto tych słów moich słucha, a nie wypełnia ich, można porównać z człowiekiem nierozsądnym, który dom swój zbudował na piasku. Spadł deszcz, wezbrały potoki, zerwały się wichry i rzuciły się na ten dom. I runął, a upadek jego był wielki?”…..

Drabina Jakubowa ? bardzo wysokie schody sięgające nieba (Rdz 28,10-13). „Kiedy Jakub wyszedłszy z Beer-Szeby wędrował do Charanu, trafił na jakieś miejsce i tam się zatrzymał na nocleg, gdy słońce już zaszło. Wziął więc z tego miejsca kamień i podłożył go sobie pod głowę, układając się do snu na tym właśnie miejscu. We śnie ujrzał drabinę opartą na ziemi, sięgającą swym wierzchołkiem nieba, oraz aniołów Bożych, którzy wchodzili w górę i schodzili na dół. A oto Jahwe stał na jej szczycie i mówił: ?Ja jestem Jahwe, Bóg Abrahama i Bóg Izaaka. Ziemię, na której leżysz, oddaję tobie i twemu potomstwu?”…..

Droga krzyżowa ? określenie życia pełnego trosk, udręczeń, problemów, trudności (Łk 23,26-27). w Kościele katolickim nabożeństwo wielkopostne o charakterze adoracyjnym, polegające na symbolicznym odtworzeniu drogi Jezusa Chrystusa na śmierć i złożenia go do grobu. Tradycja odprawiania Drogi Krzyżowej powstała w Jerozolimie. W średniowieczu rozpowszechnili ją franciszkanie, którzy oprowadzając pątników zatrzymywali się przy stacjach przedstawiających historię śmierci Jezusa. Liczbę czternastu stacji ustalono w XVII wieku. W kościołach katolickich droga krzyżowa przedstawiana jest w obrazach lub rzeźbach rozmieszczonych na ścianach bocznych świątyni. Stacje drogi krzyżowej to nie tylko odtworzenie wydarzeń z ostatnich dni Chrystusa. Mają one swą bogatą symbolikę. Dla katolików są również podstawą rozważań medytacyjnych dotyczących m.in. tego, czym jest prawda, miłość. Jan Paweł II odprawiał drogę krzyżową w każdy piątek przez cały rok i codziennie w wielkim poście…..

Dusza – w znaczeniu religijnym jest niematerialnym bytem w materii ożywionej i nieożywionej, który w przypadku organizmów żywych opuszcza je w chwili ich śmierci. Pojęcie duszy jest, także etymologicznie pokrewne z pojęciem ducha. W wielu językach etymologia tego słowa nawiązuje do oddechu, tchnienia w szczególności do ożywiającego tchnienia Boga….

Duch – oznacza oddech, tchnienie, przesycający całe istnienie jako symbol i znak podstawy życia, zasady kreującej postać materii. Przez pojęcie ducha rozumie się boską zasadę od ciała niezależną, i w pewnym sensie dla ciała nadrzędną….

Duchowieństwo – w Kościele katolickim duchownym jest ten, który przyjął święcenia, czyli diakon, prezbiter i biskup. Zakonnicy, którzy nie przyjęli świeceń kapłańskich, określani są poprawnie jako osoby konsekrowane. Tak więc osoba zakonna może być osobą konsekrowaną nie należącą do stanu duchownego lub należeć do obu tych stanów jednocześnie. Z tego punktu widzenia rozróżnia się duchowieństwo zakonne osoby duchowne, które złożyły równocześnie śluby zakonne i świeckie osoby duchowne, które nie złożyły ślubów zakonnych…..

Dwanaście gwiazd – tradycyjny, geograficzny i genealogiczny, podział Izraela z czasów biblijnych. Lud Izraela dzielił się na plemiona, których nazwy pochodziły od imion synów Jakuba. W tekście Biblii hebrajskiej zapisano, że Jakub, nazwany Izraelem, miał dwunastu synów z czterema różnymi kobietami. Wspomniano też imiennie jedną jego córkę o imieniu Dina. Od dwunastu synów Jakuba wywodzi się dwanaście plemion Izraela, pomiędzy które została podzielona ziemia Izraela za czasów Jozuego. Jedynie plemię Lewiego, którego członkowie byli kapłanami – lewici, nie otrzymało własnego terytorium. Plemiona – Ruben, Symeon, Lewi, Juda, Issachar, Zebulon/Zabulon, Dan, Naftali, Gad, Aszer, Józef, Beniamin . Plemię Judy i plemię Beniamina połączyły się i utworzyły Królestwo Judy. Plemię Lewiego stało się klasą kapłanów do którego należeli Mojżesz i Aarona, który był lewitą. Nie posiadali oni własnego terytorium i byli rozproszeni wśród innych plemion. Obecnie od czasów powrotu z niewoli babilońskiej pozostałe plemiona uważane są za zaginione pokolenia Izraela…..

Dwudziestu czterech starców – Dwudziestu czterech świętych ze Starego Testamentu przedstawionych jako ławników wspierających Jezusa Chrystusa w dniu sądu ostatecznego. Natomiast Koran uznaje za proroków dwudziestu czterech proroków biblijnych. Do najważniejszych należą: Mojżesz i Jezus. Mahomet jest jedynym prorokiem muzułmańskim, nie uznawanym ani przez Biblię chrześcijańską ani żydowską…..

Dzień Gniewu ? dzień sądu, rozliczenia (Mt 10,15). „Zaprawdę, powiadam wam: Ziemi sodomskiej i gomorejskiej lżej będzie w dzień sądu niż temu miastu”…..

Dzieci Beliala ? nicponie, łotry, warchoły (1 Sm 1,16). „Nie uważaj swej służebnicy za córkę Beliala, gdyż z nadmiaru zmartwienia i boleści duszy mówiłam cały czas?”…..

Eden – ogród rozkoszy ziemskich, raj utracony przez człowieka, biblijny raj stworzony przez Boga dla pierwszych ludzi ? Adama i Ewy. W ogrodzie ludzie wszystkiego mieli pod dostatkiem i z wszystkiego mogli korzystać, z wyjątkiem Drzewa Poznania Dobra i Zła, którego owoców nie mogli zrywać. Jednak Szatan pod postacią węża skusił Ewę do zerwania zakazanego owocu, który po skosztowaniu podała mężowi. Za ten akt nieposłuszeństwa wobec Boga zostali oboje wygnani z Edenu, którego od tej pory strzegły cheruby i wirujący ognisty miecz, aby nikt nie mógł zerwać owoców z drzewa życia. …..

Eschatologia – dział teologii dogmatycznej, nauka o rzeczach ostatecznych, śmierci, sądzie po śmierci, karze, piekle i czyśćcu, nagrodzie, niebie, końcu świata, sądzie ostatecznym i zmartwychwstaniu…..

Exodus ? emigracja, oraz nazwa Księgi Wyjścia….

Faryzeusz ? człowiek obłudny, hipokryta, jedno z żydowskich stronnictw religijno-politycznych obok saduceuszy, esseńczyków, zelotów i nazarejczyków. Nazwa ich pochodzi od hebrajskiego słowa peruszim ? „oddzieleni”, „odłączeni”. Sami faryzeusze nazywali siebie chawerim czyli „równi sobie”, „współtowarzysze”. Faryzeusze byli w zasadzie stronnictwem ludzi świeckich, będącym opozycją wobec kapłańskiej arystokracji saduceuszów, starającym się jednak w swoim postępowaniu przestrzegać świątynnych reguł czystości. Zyskali sobie reputację ekspertów w dziedzinie interpretacji Pisma. Faryzeuszy czasem określa się mianem „Uczeni w Piśmie”. W dzisiejszych czasach mianem faryzeusza określa się człowieka fałszywego i obłudnego…..

Grzmot – jedno z najbardziej efektownych zjawisk natury, jest symbolem sądu, kary, a także nowego początku. Donośny, potężniejszy od innych występujących w naturze dźwięków, nagłość zjawiska, a niejednokrotnie dokonane przy tej okazji zniszczenia powodują, że należy do efektownych i zarazem wzbudzających trwogę zjawisk natury. W Księdze Hioba grzmot wyraża transcendencję majestatu Boga. Grzmot jest symbolem nieogarniętej dla ludzkiego umysłu potęgi Boga (Hi 26, 14), Bóg jest tym, który wyznacza drogę piorunowi (Hi 38, 25). Grzmot towarzyszy karzącej interwencji Boga, gdy w przystępie gniewu występuje przeciwko wszelkim niegodziwościom (Hi 36, 32 ? 37, 5). W owej chwili zamierają ze strachu serca ludzkie, a efekt dokonanego sądu widoczny jest na całej ziemi. Gdy On zagrzmi nikt tego nie rozumie. JHWH jest jedynym władcą kosmosu. Może wszystko uczynić i wszystko zniszczyć. Jego moc jest absolutna, a swoboda działania niczym nie ograniczona, nic Go nie wiąże i nic nie zmusza, co wyróżnia Go od pogańskich bogów burzy. Grzmot towarzyszył wyjściu Izraelitów z Egiptu. Był jedną z dziesięciu plag, którą Bóg dotknął prześladowców swego ludu (Wj 9, 23-34).
Grzmot w Starym Testamencie służy albo dla wyrażenia transcendencji majestatu i wielkości chwały Bożej, albo dla oddania Jego strasznych, karzących za występki sądów. Może też oznaczać Jego suwerenną władzę nad światem.
Według Listu Jeremiasza cała przyroda poddana jest Bogu i wykonuje Jego wolę. Nagły błysk błyskawicy, jak i grzmot pioruna dokonują się na rozkaz Boży (Bar 6, 60-61), a celem grzmotu jest niszczenie gór i lasów (6, 61), a więc wszystkiego tego, co wyrasta ponad przeciętność i niejako dąży do zrównania się z majestatem Boga.
W Apokalipsie Abrahama Bóg nakazuje opuścić Abrahamowi dom swego ojca, gdyż potężny grzmot uderzy w ten dom, spali go i wszystko, co w nim się znajduje (Ap Abr 8, 6). Grzmot jest narzędziem, przy pomocy którego Bóg dokonuje sądu nad bałwanami. Natomiast w rozdziale 30 tej apokalipsy jest mowa o dziesięciu plagach, które poprzedzą koniec świata. Dziewięcioma pierwszymi będą m.in. pożary miast, głód, śmierć od miecza, grad i śnieg, dzikie bestie itp. Natomiast dziesiątą plagą będzie grzmot i trzęsienie ziemi (30, 8)….

Gałązka oliwna ? symbol nadziei, przymierza (Rdz 8,10-11). „Przeczekawszy zaś jeszcze siedem dni, znów wypuścił z arki gołębicę i ta wróciła do niego pod wieczór, niosąc w dziobie świeży listek z drzewa oliwnego”…..

Głos wołającego na pustyni ? daremne apele, nie wysłuchane, pozostające bez odzewu…..

Gnoza – forma świadomości religijnej, system sprzeciwu, wyjście poza granice uznawanego porządku. Gnoza to wiedza przynosząca zbawienie. Gnostycy głoszą istnienie prawdy hermetycznej, ukrytej. Człowieka przedstawiają jako istotę uśpioną pogrążoną w odrętwieniu. Wiedza oznacza przebudzenie. Gnoza odwołuje się do obrazu. Jej żywiołem są symbole. Zasadniczą cechą światopoglądu gnostycznego jest przekonanie o upadku Ducha i uwięzieniu w świecie materii. W gnozie monistycznej świat ? rozumiany jako byt materialny, ów padół zła i cierpienia, w którym przyszło nam żyć ? jest ostatnią, najniższą emanacją Boga jako bytu doskonałego. Zło, rozpad i śmierć zaistniały w wyniku pierwotnego boskiego upadku. Człowiek, istota obdarzona iskrą ducha, obarczony jest odpowiedzialnością naprawy tego błędu. Zadaniem oświeconego na ścieżce gnozy jest uwalnianie iskier Ducha i oddawanie ich Bogu. Gnoza oznacza wiedzę, która ma człowiekowi przynieść wyzwolenie i zbawienie. Wiedza ta jest pochodzenia boskiego. Nie może ona być przekazana człowiekowi przez nauczycieli lub teksty, a jedynie poprzez bezpośredni kontakt z boskością. W gnozie zawarta jest pewna wizja rzeczywistości, w tym Boga, powstania niebios i świata, człowieka i zbawienia…..

Gnostycyzm – doktryny i ruchy religijne powstałe w I i II w. na wschodzie cesarstwa rzymskiego, głównie w Syrii i Egipcie, będące kontynuacją gnozy, dualistyczne i łączące elementy chrześcijaństwa z grecko-egipskim hermetyzmem, które głosiły, że w człowieku jest iskra Boża pochodząca ze świata Bożego, iskra ta spadła na świat i ma powrócić do Boga, aby z Nim się zintegrować. W gnostyku jest jedność i tożsamość jaźni, iskry Bożej, boskiej rzeczywistości i poznania. Wobec chaosu i absurdu świata gnoza ma być jedyną drogą wyzwolenia….

Golgota ? cierpienie, męka (Mt 27,33). „Gdy przyszli na miejsce zwane Golgotą, to znaczy Miejscem Czaszki”. Golgota wzgórze znajdujące się nieopodal Jerozolimy, gdzie dokonywano egzekucji na skazańcach. Według ewangelistów (Mt 27,33; Mk 15,22; J 19,17; w Łk 23,33 wyłącznie pod nazwą „Czaszka”) na Golgocie dokonała się Męka Pańska, ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa wraz z dwoma złoczyńcami. W przypadku Jezusa, egzekucję poprzedzała droga krzyżowa. Golgota to także metafora całej męki Chrystusa, od modlitwy w Ogrodzie Getsemani, aż do śmierci na krzyżu. Zgodnie z żydowską tradycją czaszka Adama została pochowana na jednym ze wzgórz w pobliżu Jerozolimy i według niektórych biblistów właśnie owa tradycja skłoniła ewangelistów do umiejscowienia miejsca Męki Pańskiej na wzgórzu o nazwie Golgota. Ewangeliści wprawdzie nie wspomnieli o tej tradycji, ale znali ją pisarze starochrześcijańscy, m.in. Orygenes. Ponieważ tradycja o tym, które wzgórze jerozolimskie było Golgotą, zaginęła, o miejscu, które miało stać się obiektem kultu i na którym został zbudowany kościół (Bazylika Grobu Świętego) zadecydowała matka cesarza Konstantyna Wielkiego, święta Helena w 326 r. Na wzgórzu tym według legendy święta Helena odnalazła szczątki Krzyża Świętego o cudownych własnościach. Obecnie Bazylika jest zarządzana i użytkowana przez kilka wyznań chrześcijańskich…..

Grób pobielany ? człowiek obłudny, fałszywy (Mt 23,27-28). „Biada wam, uczeni w Piśmie i faryzeusze, obłudnicy! Bo podobni jesteście do grobów pobielanych, które z zewnątrz wyglądają pięknie, lecz wewnątrz pełne są kości trupich i wszelkiego plugastwa. Tak i wy z zewnątrz wydajecie się ludziom sprawiedliwi, lecz wewnątrz pełni jesteście obłudy i nieprawości”…..

Gwiazda – najznamienitszą symbolike ma Gwiazda Betlejemska ? nazwa jasnego obiektu astronomicznego, który według Biblii doprowadził mędrców ze wschodu do miejsca narodzin Jezusa Chrystusa w Betlejem. „A oto gwiazda, którą widzieli na wschodzie, szła przed nimi, aż zatrzymała się nad miejscem, gdzie było dziecię. Na widok gwiazdy doznali bardzo wielkiej radości”, „Gdy Jezus narodził się w Betlejem Judzkim, za czasów króla Heroda, przybyli do Jerozolimy mędrcy ze Wschodu i pytali: Gdzież jest nowo narodzony król żydowski? Ujrzeliśmy gwiazdę jego na wschodzie i przyszliśmy oddać mu pokłon”.

Habit – strój zakonny, składający się z sukni, płaszcza, szkaplerza oraz pasa lub sznura (cingulum). Zazwyczaj habity męskie i żeńskie różnią się niewiele, głównie nakryciami głowy……

Hiobowe wieści ? wiadomość zła, tragiczna (Hi 1,12). „Słudzy donieśli Hiobowi, że stracił on cały swój pokaźny majątek i liczną rodzinę”….

Herod-baba ? kobieta o silnym charakterze, wrogo nastawiona. W tradycji Ewangelii Mateusza Herod przedstawiony został jako tyran pragnący zgładzić Jezusa, inicjator rzezi niewiniątek….

Inkarnacja – powtórne życie, w religiach dharmicznych jest to jedno z wcieleń przyjmowanych przez żywą istotę (duszę) w cyklu samsary. W hinduizmie inkarnacja może też odnosić się do awatara ? formy w której bóg zstępuje do materialnego świata. W buddyzmie tybetańskim inkarnacja oznacza świadome odrodzenie się tulku. Osoba taka przed śmiercią przekazuje dokładne wskazówki, gdzie szukać jej nowego wcielenia……

Ismaelita ? wyrzutek, banita; człowiek postronny (Rdz 16,11-12). „I mówił: ?Jesteś brzemienna i urodzisz syna, któremu dasz imię Izmael, bo słyszał Jahwe, gdy byłaś upokorzona. A będzie to człowiek dziki jak onager, będzie on walczył przeciwko wszystkim a i wszyscy przeciwko niemu, będzie on utrapieniem swych pobratymców?”. Ismaelita to najstarszy syn patriarchy Abrahama i niewolnicy jego żony Sary ? Egipcjanki Hagar. Występuje w Księdze Rodzaju Starego Testamentu. W Koranie jest przedstawiony jako jeden z proroków islamu i praojciec wszystkich Arabów. W momencie narodzenia Izmaela Abraham miał 86 lat. Gdy Sara urodziła jego syna Izaaka, Abraham wygnał Izmaela wraz z jego matką Hagar. Przez jakiś czas błąkali się po Pustyni Negew w okolicach Beer-Szeby. Później Izmael osiadł z matką na pustyni Paran. Hagar sprowadziła synowi żonę z Egiptu. Izmael dożył 137 lat, i zgodnie z obietnicą był ojcem 12 synów, którzy dali początek ludowi Nabatejczyków i później Arabom. Oto pobłogosławię mu, żeby był płodny, i dam mu niezmiernie liczne potomstwo; on będzie ojcem dwunastu książąt, narodem wielkim go uczynię (Księga Rodzaju 17:20) Józef Flawiusz w swoim dziele wymienia imiona synów Izmaela: Nabajon, Kedar, Abdeel, Masam, Masmas, Idumas, Masmes, Chodam, Teman, Jetur, Nafais, Kadmas. Założyli oni plemiona o nazwach pochodzących od swych imion, jako cały lud nazwali się Arabowie…..

Izraelici – naród nazywany też Żydami, tak samo jak jedno z pierwszych plemion na ziemiach Izraelickich, jak również symboliczna pielgrzymka ludu do ziemi obiecanej, do upragnionego miejsca….

Jabłko Adama, grdyka, wyniosłość krtaniowa – nazwa pochodzi od biblijnego Adama, pierwszego mężczyzny. Według legendy po zjedzeniu zakazanego owocu z drzewa poznania dobra i zła, jego kawałek miał utknąć Adamowi w gardle…..

Jajko – stanowi zalążek nowego życia, stało się więc symbolem odradzającego się życia znanym w wielu kulturach. Jest elementem mitów kosmogonicznych w większości kultur świata. W chrześcijaństwie wiązane jest z motywem zmartwychwstania Chrystusa i symbolizuje nadzieję na życie wieczne, jak również nowego życia w zarodku i jego potencjału…..

Jeremiada ? biadanie, skarga, wielki lament (Nazwa pochodzi od proroka Jeremiasza, któremu przypisywana jest Księga Lamentacji). „Jeremiasz, prorok judzki, zapowiedział upadek państwa i niewolę”….

Jezioro ognia – piekło, miejsce przebywania dusz zmarłych, potępionych za grzechy lub winy wobec bogów popełnione na ziemi. Według starożytnych piekło jako jezioro ognia znajdowało się przeważnie pod ziemią, a wyobrażenia doznawanych w nim kar były kształtowane na wzór doczesnych cierpień człowieka, głód, pragnienie, tortury, ból, płacz, niewola, męka, katusze, strach i inne. W piekle mieściła się także siedziba złych duchów.

Judaszowe srebrniki ? zapłata otrzymana za zdradę, haniebnie zarobione pieniądze (Mt 26,14-15). „Wtedy jeden z Dwunastu, imieniem Judasz Iskariota, udał się do arcykapłanów i rzekł: ?Co chcecie mi dać, a ja wam Go wydam?. A oni wyznaczyli mu trzydzieści srebrników”…..

Judaszowe włosy ? włosy rude, wg legendy takie miał Judasz, które od tad stała się oznaka człowieka zdradliwego i fałszywego….

Judaszowy pocałunek ? fałszywy znak przyjaźni, pocałunek obłudny, ukrywający prawdziwe, nieprzychylne zamiary wobec kogoś, mimo na pozór okazywanej sympati…..

Kainowa zbrodnia ? bratobójstwo (Rdz 4,8). „Rzekł Kain do Abla, brata swego: ?Chodźmy na pole?. A gdy byli na polu, Kain rzucił się na swego brata Abla i zabił go”…..

Kainowe znamię ? piętno zbrodniarza, bratobójcy (Rdz 4,8?16). „Rzekł Bóg: ?Cóż żeś uczynił? Krew brata twego głośno woła ku mnie z ziemi! Bądź więc teraz przeklęty na tej roli, która rozwarła swą paszczę, aby wchłonąć krew brata twego, przelaną przez ciebie. Gdy rolę tę będziesz uprawiał, nie da ci już ona więcej plonu. Tułaczem i zbiegiem będziesz na ziemi!? Kain rzekł do Jahwe: ?Zbyt wielka jest kara moja, abym mógł ją znieść. Skoro mnie teraz wypędzasz z tej roli, i mam się ukrywać przed tobą, i być tułaczem i zbiegiem na ziemi, każdy, kto mnie spotka, będzie mógł mnie zabić!? Ale Jahwe mu powiedział: ?O, nie! Ktokolwiek by zabił Kaina, siedmiokrotną pomstę poniesie!? Dał też Jahwe znamię Kainowi, aby go nie zabił, ktokolwiek go spotka. Po czym Kain odszedł od Jahwe i zamieszkał w kraju Nod, na wschód od Edenu”….

Kamień węgielny ? podstawa czegoś najważniejszych treści życia, kręgosłup moralny człowieka….

Kalwaria – zespół kościołów lub kaplic symbolizujących stacje Męki Pańskiej, zakładany zazwyczaj na wzgórzach, tak by przypominał swym położeniem Jerozolimę. W okresie, gdy dostęp do „świętego miasta” był utrudniony, pielgrzymując do takiej kalwarii można było uzyskać takie same odpusty jak w czasie pielgrzymki do Jerozolimy.
Najstarsza w Europie kalwaria powstała w latach 1405-1420 w Hiszpanii, koło Kordoby, z inicjatywy dominikanina Alwarusa. Nieco później zaczęły one powstawać na terenie Niemiec i Włoch. Po okresie reformacji powrócono do ich budowania. Było to też związane z rozwojem pobożności pasyjnej, do czego przyczynił się walnie swymi publikacjami z końca XVI w. Adrian Cruys, zwany Andrychomiuszem. Jego dzieła, w których opisywał Ziemię Świętą w czasach Chrystusa stały się bodźcem do tworzenia tego typu miejsc pielgrzymkowych. Pierwszą kalwarią w Polsce jest Kalwaria Zebrzydowska założona z inicjatywy Mikołaja Zebrzydowskiego w 1602 r….

Kapelan – duchowny spełniający funkcje liturgiczne przy kaplicy zakonnej, szpitalnej lub przydzielony przez władzę kościelną do obsługi duszpasterskiej pewnej grupy osób lub środowisk (np. kapelan wojskowy, więzienny, szpitalny, uczelniany). Kapelanem nazywany bywa także duchowny diecezjalny bądź zakonny pomagający biskupowi przy czynnościach biskupich i będący jego sekretarzem…..

Kapłan – osoba, która spełnia w imieniu wspólnoty funkcje kultowe i rytualne. Funkcje te nadają jej rolę przynajmniej częściowego pośrednika między Bogiem a ludźmi. Na ogół posiada pewne religijne przywileje, w zamian za co musi poddawać się określonym wymogom religijnej czystości. Kapłanom powierza się często również funkcje duchowej opieki oraz władzy religijnej nad członkami wspólnot. U starożytnych Słowian ofiarnik i kapłan znany był jako Żerca. Występował także Wołchw, jako swego rodzaju odpowiednik szamana, znanego z innych kultur pierwotnych. Bardzo często, zarówno we wspólnotach prymitywnych, jak i dzisiaj, istnieje połączenie ról politycznych z religijnymi, w skrajnych sytuacjach wówczas władca polityczny jest również najwyższym kapłanem i głową wspólnoty religijnej. W kościele katolickim kapłaństwo zostało powierzone przez Chrystusa apostołom i ich następcom, biskupom i kapłanom jako urząd pośredniczenia między Bogiem i ludźmi….

Kazirodztwo ? zachowanie seksualne w stosunku do osoby blisko spokrewnionej. Biblijna Księga Rodzaju opowiada historię Lota, który po ucieczce ze skazanej na zagładę Sodomy, uszedł wraz z córkami w bezpieczne miejsce, w góry. Tam jego córki, upoiwszy ojca winem, dopuściły się kazirodztwa współżyjąc z nim. Owocami tego związku byli Moab i Ben-Ammi, protoplaści plemion Moabitów i Ammonitów. Fragment Koranu uznawanego przez muzułmanów za bezpośrednie słowa Boga skierowane do Mahometa, precyzuje, z którymi kobietami wolno się żenić mężczyznom wedle islamu:
” Nie żeńcie się z niewiastami, które były żonami ojców waszych, jest to występek, jest tu ścieżka do zguby; lecz jeśli się złe stanie, zachowaj twą niewiastę. Nie wolno wam żenić się: z matką, z waszymi córkami, siostrami, synowicami, mamkami, ich córkami, z matkami żon waszych, z córkami niewiast, którymi się opiekujecie, chybabyście nigdy nie mieszkali z ich matkami. Nie będziesz także pojmował: twoich pasierbic, ani dwie żyjące siostry; jeżeli występek popełniony. (4:26-27)”….

Kielich goryczy ? cierpienie, boleść, strapienie, do końca coś przecierpieć. Wg Biblii oprawcy dali Panu Jezusowi kielich goryczy do wypicia…..

Kolos na glinianych nogach ? coś pozornie potężnego, nie mającego solidnych podstaw (Dn 2,31-45). „Ty, królu, patrzyłeś: Oto posąg bardzo wielki, o nadzwyczajnym blasku stał przed tobą, a widok jego był straszny. Głowa tego posągu była z czystego złota, pierś jego i ramiona ze srebra, brzuch i biodra z miedzi, golenie z żelaza, stopy zaś jego częściowo z żelaza, częściowo z gliny. Patrzyłeś, a oto odłączył się kamień, mimo że nie dotknęła go ręka ludzka, i ugodził posąg w jego stopy z żelaza i gliny, i połamał je. Wtedy natychmiast uległy skruszeniu żelazo i glina, miedź, srebro i złoto ? i stały się jak plewy na klepisku w lecie; uniósł je wiatr, tak że nawet ślad nie pozostał po nich. Kamień zaś, który uderzył posąg, rozrósł się w wielką górę i napełnił całą ziemię”…..

Kościół – w teologii chrześcijańskiej, wspólnota ludzi ze wszystkich narodów, zwołanych przez Apostołów, którzy zostali posłani przez Jezusa Chrystusa, by utworzyć zgromadzenie wybranych, stających się wolnymi obywatelami Królestwa niebieskiego. Wspólnota Kościoła ma cztery zasadnicze cechy, sformułowane w Nicejsko-konstantynopolitańskim wyznaniu wiary (381 r.): jedność, świętość, powszechność i apostolstwo. Pierwszym zadaniem Ludu Bożego, jako wspólnoty wiary i sakramentów poprzez chrzest, jest bycie sakramentem wewnętrznej jedności ludzi z Bogiem oraz jedności całej ludzkości, która ma się zrealizować. Kościołem nazywa się też wspólnotę lokalną Kościoła powszechnego, kościoły lokalne, a także określone wyznanie chrześcijańskie. Tajemnicą Kościoła zajmuje się gałąź teologii – eklezjologia…..

Księga z siedmioma pieczęciami – symbolizuje losy świata, wyroki boskie jego dotyczące, które codziennie z niezapisanych wcześniej kart odczytuje jako pierwszy Bóg, piecze nad księga sprawuje Melchiedezak najbliższy archanioł Boga…

Kozioł ofiarny ? osoba obarczana winą, oskarżana o złe uczynki, których niekoniecznie się dopuściła (Kpł 16,21-22). „Aaron położy obie ręce na głowę żywego kozła, wyzna nad nim wszystkie winy Izraelitów, wszystkie ich przestępstwa dotyczące wszelkich ich grzechów, włoży je na głowę kozła i każe człowiekowi do tego przeznaczonemu wypędzić go na pustynię. W ten sposób kozioł zabierze z sobą wszystkie ich winy do ziemi bezpłodnej. Ów człowiek wypędzi kozła na pustynię”. Metaforyczna nazwa mechanizmu pochodzi z całkiem dosłownej starożytnej tradycji judaistycznej, w której społeczność projektowała swoje winy na przeznaczone na krwawą ofiarę zwierzę. Kapłan świątyni w Jerozolimie kropił kilkakrotnie różne miejsca w jej wnętrzu krwią złożonych w ofierze byka i kozła, a następnie kładł rękę na głowie specjalnie wybranego kolejnego kozła, na którego przenosił winy całego ludu, wypowiadając je. Wybierano też człowieka, który ma zabrać kozła na pustynię. Człowieka tego w tradycji judaistycznej nazywano isz iti. Zabierał on kozła nad skalne urwisko, przywiązywał czerwoną wstążkę do jego rogów, jej drugi kawałek przywiązywał do skały urwiska, a następnie spychał kozła tyłem w przepaść. Działo się to w święto Jom Kipur; obecnie w ultraortodoksyjnych grupach zdarza się, że w dniach pomiędzy Rosz ha-Szana a Jom Kipur składa się ofiarę z koguta, pełniącą podobną funkcję. Z punktu widzenia psychoanalizy osoba lub grupa projektuje na kozła ofiarnego cechy, które wypiera, których nie akceptuje w sobie samym, lub wręcz własne winy, z którymi nie może się pogodzić . Chce je pokonać przez przeniesienie na kogoś innego . Następnie doprowadza do wypędzenia go, wykluczenia lub zabicia…..

Kraina mlekiem i miodem płynąca ? kraina żyzna, urodzajna, bogata (Lb 13,27). „I tak im opowiedzieli: ?Udaliśmy się do kraju, do którego nas posłałeś. Jest to kraj rzeczywiście opływający w mleko i miód, a oto jego owoce”……

Krzew gorejący ? cudowny znak od Boga (Wj 3,2-4). „Wtedy ukazał mu się Anioł Jahwe w płomieniu ognia, ze środka krzewu. a Mojżesz widział, jak krzew płonął ogniem, a nie spłonął od niego”. Krzew gorejący to postać, pod którą, Bóg Jahwe objawił się pod Horebem (Synajem) i przemówił do Mojżesza. Jahwe nakazał Mojżeszowi zdjąć sandały, ponieważ ziemia na której stał była święta w następstwie specjalnego objawienia Boga. Anioł Jahwe, oznajmia Mojżeszowi, że Bóg powziął zamiar wyprowadzenia swego ludu z niewoli egipskiej. Bóg po raz pierwszy wyjawia znaczenie swojego świętego imienia, łącząc je ze swym szczególnym zamierzeniem, wyzwolenia ich i wprowadzenia ich do Ziemi Obiecanej. Historię tego zdarzenia przypominają Marek Ewangelista w Mr 12:26 oraz Łukasz Ewangelista w Łk 20:37 i w Dz 7:30-34…..

Kult – cześć jaką człowiek odczuwa i oddaje swoim ideałem. Wszelkie zachowania i praktyki religijne czynione wobec istoty bądź przedmiotu kultu. Czynności kultowe mają na celu ułatwienie kontaktu oraz wyjednanie przychylności dla człowieka od istot boskich, sił natury czy duchów przodków. Jeden z elementów systemu religijnego. Najczęstsze formy kultu stanowią modlitwa, ofiary, rytualne tańce, śpiewy czy inne sposoby wyrażania wiary. Z kultem religijnym nierzadko wiążą się pielgrzymki do miejsc uznawanych za święte sanktuariów….

Kuszenie Jezusa na pustyni – pokusy czyhające na człowieka w całym jego życiu. Kuszenie w języku potocznym kojarzy się nam niemal wyłącznie z nakłanianiem do zła przez kusiciela, jednak pierwotny sens biblijny tego słowa oznacza także poddawanie kogoś próbie. Próba ma wydobyć na światło dzienne to, co ukrywa się w środku, a często jest osłonięte maskującymi pozorami. Dzięki próbie nie tyle Bóg dowiaduje się czegoś nowego o nas, ale to my sami poznajemy, jacy naprawdę jesteśmy. Pismo Święte mówi również o takim kuszeniu, które polega na nakłanianiu człowieka do zła. Sprawcą takiego działania jest kusiciel ? szatan, a nigdy Bóg, który ?ani nie podlega pokusie ku złemu, ani też nikogo nie kusi?…

Lew – triumf i zwycięstwo. Biblia wspomina lwa często, spotykamy go tam zarówno w pozytywnym, jak i negatywnym znaczeniu symbolicznym. Bóg przypomina lwa w swej mocy i sprawiedliwości, plemię Judy porównywane jest z lwem, sam Chrystus nazywany jest ?Lwem Judy”, z drugiej jednak strony również diabeł łączony jest z drapieżnym lwem. Średniowiecze widziało w lwie także symbol Zmartwychwstania Chrystusa, ze względu na wyrażany przez wielu autorów pogląd, że lwy rodzą się martwe i po trzech dniach budzone są do życia tchnieniem swego ojca. Przedstawienia ryczących lwów mogą również wskazywać na zmartwychwstanie zmarłych w dniu Sądu Ostatecznego. Do negatywnego, groźnego aspektu silnych lwów odnoszą się przedstawienia ukazujące lwy pożerające ludzi lub inne zwierzęta, najczęściej symbole zgubnych, groźnych albo karzących mocy. W równie negatywnej formie spotykamy siłę lwa także w przedstawieniach lub mitologicznych opowieściach o walkach z lwami i polowaniach na lwy, w których lew zostaje pokonany jako reprezentant nieokiełznanej dzikości….

Lata tłuste i chude ? czasy powodzenia, dobre obfite, bogate i następujący po nich okres kryzysu, upadku (Rdz 41,1-9.24-27). „W dwa lata później faraon miał sen. Śniło mu się, że stał nad Nilem. I oto z Nilu wyszło siedem krów pięknych i tłustych, które zaczęły się paść wśród sitowia. Ale oto siedem innych krów wyszło z Nilu, brzydkich i chudych, które stanęły obok tamtych nad brzegiem Nilu. Te brzydkie i chude krowy pożarły siedem owych krów pięknych i tłustych. Faraon przebudził się. A kiedy znów zasnął, miał drugi sen. Przyśniło mu się siedem kłosów wyrastających z jednej łodygi, zdrowych i pięknych. A oto po nich wyrosło siedem kłosów pustych i zniszczonych wiatrem wschodnim. I te puste kłosy pochłonęły owych siedem kłosów zdrowych i pełnych. Potem faraon przebudził się. Był to tylko sen. (…)Józef rzekł do faraona: ?Sen twój, o faraonie, jest jeden. To, co Bóg zamierza uczynić, zapowiedział tobie, faraonie. Siedem krów pięknych ? to siedem lat, i siedem kłosów pięknych ? to też siedem lat; jest to bowiem sen jeden. Siedem zaś krów chudych i brzydkich, które wyszły za tamtymi, i siedem kłosów pustych i zniszczonych wiatrem wschodnim ? to też siedem lat ? głodu”…..

Listek figowy ? przysłona nagości (Rdz 3,5). „A wtedy otworzyły się im obojgu oczy i poznali, że są nadzy; spletli więc gałązki figowe i zrobili sobie przepaski”…..

List Uriasza ? list zgubny dla doręczyciela (1 Krl 11,14). Uriasz co oznacza „moim światłem jest Jahwe” to biblijne imię męskie. Nosił je Uriasz Hetyta, pierwszy mąż Batszeby.

Liczba siedem – W Starym Testamencie symbolika siódemki do pewnego stopnia wynikała z etymologicznych powiązań liczby siedem z pojęciami: pełnia i przysięga. Siedem i pełnia pochodzą z tego samego źródłosłowu, czasem zresztą ? ze względu na brak samogłosko-wania w oryginalnym tekście ST ? trudno rozstrzygnąć czy chodzi o siedem, czy też o pełnię. Od siedmiu pochodzi przysięga, a przysięgać w języku hebrajskim brzmi: ?siódemkować?. W innych językach semickich przysięga pochodzi od innych pojęć. ?Tydzień? to po prostu siódemka, czyli siedmiu-odcinkowy przedział czasu, bo okres siedmiu lat również jest określany tym samym terminem. Czasem trudno rozstrzygnąć czy chodzi o siedem dni, czy siedem lat. Pozwalało to na osobliwe gry językowe. ?hag szabuot? mogło znaczyć Święto Siódemek, Święto Tygodni, Święto Przysiąg. Imię Batszeba mogło znaczyć ?córka siódemki?, ?córka pełni?, ?córka przysięgi?. Podobnych przykładów można podać więcej.
W Starym Testamencie siedem jest liczbą świętą. Oznacza ona jakiś pełny, doprowadzony do końca, sobie tylko właściwy etap (epokę). Po jego zakończeniu następuje nowy etap (epoka), która jest konsekwentnym następstwem poprzedniego. Liczba siedem zawiera też w sobie pewną tęsknotę za nadejściem siódmej epoki, w którym osiągnie upragniony odpoczynek po ciężkich trudach obecnego wieku (szabat), życie w obfitości, szczęściu i dostatku. Siódemka oznacza również jakieś konkretne, uwieńczone sukcesem działanie, którego efekt jest zazwyczaj nieodwracalny. Siódemka oznacza przewidzianą przez Boga i uporządkowaną przezeń całość. Czasem, dla zintensyfikowania symbolicznej wymowy siódemki, stosowano wielokrotność siódemki ?siedemdziesiąt? lub ?siedemdziesiąt siedem?….

Liczba dwanaście – oznacza porządek Boży, doskonałość, 12 synów Jakuba, 12 pokoleń Izraela (ludu Starego Przymierza), 12 chlebów pokładnych na stole przed zasłoną Arki Przymierza, 12 koszy z ułomkami z pięciu chlebów jęczmiennych, 12 apostołów (posłańców Nowego Przymierza), wieniec z 12 gwiazd na głowie Niewiasty, pieczętowanie 12 tysięcy sprawiedliwych, 12 bram, 12 aniołów do pilnowania oraz imiona 12 pokoleń wypisanych na bramach nowego miasta w niebie, mury miasta na 12 fundamentach, z wypisanymi imionami 12 apostołów, bramy wykonane z 12 pereł, drzewo życia w Nowym Jeruzalem wydające co miesiąc 12 rodzajów owoców przynoszących uzdrowienie narodom, Dwanaście w kulturze. W licznych kulturach liczba ta ma szczególny status i istnieje dążenie do jej osiągnięcia dla zachowania harmonii i doskonałości. Stąd 12 znaków zodiaku europejsko-semickiego i chińskiego, 12 bogów olimpijskich, 12 plemion Izraela, 12 apostołów, 12 imamów w najważniejszym odłamie islamu szyickiego, 12 gwiazdek na fladze europejskiej…..

Łuk – magiczna moc oręża Boga, odłożenie go względem rodzaju ludzkiego symbolizuje przymierze zesłane w postaci Tęczy…..

Mamona ? bogactwo, złoto, dobra doczesne (Mt 6,24). słowo wywodzące się od aramejskiego słowa ma`mon, oznaczającego pewność, zaufanie, bezpieczeństwo. Powszechnie kojarzone jest z pieniędzmi, bogactwem. W chrześcijańskiej interpretacji kojarzone jest z mamieniem, pokusą, fałszywym źródłem poczucia bezpieczeństwa. „Nikt nie może dwom panom służyć. Bo albo jednego będzie nienawidził, a drugiego będzie miłował; albo z jednym będzie trzymał, a drugim wzgardzi. Nie możecie służyć Bogu i Mamonie”…..

Mammon ? zysk, bogactwo w Biblii to aramejskie słowo oznaczało bożka pieniędzy. O Mammonie wspomina także Hugo von Hofmannsthal, przedstawia go jako personifikację pieniędzy, zdobytych jednak w sposób nieuczciwy. Z kolei John Milton w poemacie Raj utracony przedstawiającym biblijną wizję upadku człowieka opisuje jak Mammon nauczył ludzi rozdzierać łono ziemi, by wyrywać z niego skarby. Mammon wyobrażany był jako diabeł rozsypujący monety zachęcając w ten sposób ludzi do rozpusty i rozrywki lub demon w służbie diabła, w ten sposób opisuje go średniowieczny mag i okultysta Henryk Kornel Agrypa. Czasami przedstawiany jako złoty bałwan i opisywany jako zwodzący pokusą pełnego przyjemności życia kusiciel, ci, którzy dali się mu zwieść, po śmierci mieli być pozostawieni własnemu losowi bez szans na zbawienie. Ludzi chciwych opisywano pogardliwie „sługami mamony” lub, zwłaszcza w epoce renesansu, określeniem „pachołkowie mamony”…..

Mana – nieoczekiwany dar, zysk, ratunek z trudnej sytuacji (Wj 16,4; 16,12-15.35) nadnaturalna siła powodująca zjawiska nie dające się wyjaśnić działaniem przyrody lub człowieka. Mana to pokarm, którym według Księgi Wyjścia żywili się Izraelici na pustyni w czasie ich wędrówki do Ziemi Obiecanej. Bóg Jahwe, słysząc narzekania Izraelitów na dręczący ich głód, w drugiej połowie drugiego miesiąca po wyjściu Izraelitów z Egiptu, na pustkowiu Sin, zesłał im pokarm, pojawiające się w cudowny sposób o zmierzchu przepiórki, a rano ? mannę. Według biblijnego opisu była ona biała jak ziarno kolendra i miała smak placka z miodem, było to coś drobnego, ziarnistego, niby szron na ziemi. Jahwe powiedział wówczas do Mojżesza: „Oto ześlę wam chleb z nieba, na kształt deszczu. I będzie wychodził lud, i każdego dnia będzie zbierał według potrzeby dziennej. Chcę ich także doświadczyć, czy pójdą za moimi rozkazami czy też nie.(…)I przemówił Jahwe do Mojżesza tymi słowami: ?Słyszałem szemranie Izraelitów. Powiedz im tak: O zmierzchu będziecie jeść mięso, a rano nasycicie się chlebem. Poznacie wtedy, że Ja, Jahwe, jestem waszym Bogiem?. Rzeczywiście wieczorem przyleciały przepiórki i pokryły obóz, a nazajutrz rano warstwa rosy leżała dokoła obozu. Gdy się warstwa rosy uniosła ku górze, wówczas na pustyni leżało coś drobnego, ziarnistego, niby szron na ziemi. Na widok tego Izraelici pytali się wzajemnie: ?Co to jest?? ? gdyż nie wiedzieli, co to było. Wtedy powiedział do nich Mojżesz: ?To jest chleb, który daje wam Jahwe na pokarm.(…)Izraelici jedli mannę przez czterdzieści lat, aż przybyli do ziemi zamieszkanej. Jedli mannę, aż przybyli do granic ziemi Kanaan”…..

Matuzalemowy, matuzalowy wiek ? bardzo podeszły wiek, późna starość (Rdz 5,27)…

Maiestas Domini – Chrystus na majestacie, ikonograficzne przedstawienie tronującego Jezusa Chrystusa, zwykle w mandorli, w otoczeniu symboli ewangelistów. Ukazuje Chrystusa, posiadającego identyczną naturę, jak Jego Ojciec, w niebiańskiej wspaniałości. Jezus w glorii tronuje na wszechświecie którego symbolizuje kula lub tęczy. Prawą rękę wyciąga w geście błogosławieństwa, a lewą trzyma księgę Ewangelii na kolanach. Wokół glorii przedstawione są cztery istoty kosmiczne i symbole ewangelistów – lew i byk na dole, a człowiek (anioł) i orzeł u góry. Każda z czterech istot trzyma swoją Ewangelię, która głoszona jest na cztery strony świata. Także aniołowie mogą podtrzymywać glorię i, tak jak cztery istoty, adorować Chrystusa. Przedstawienie Maiestas Domini wywodzi się z wizji Boga w Apokalipsie św. Jana (Ap 4,1 i n.), która z kolei opiera się na wizjach starotestamentowych proroków – Izajasza (Iz 6,1 i n.) i Ezechiela (Ez 1 i 10) (cherubiny i serafiny)….

Mane, thekel, fares ? policzono, zważono, rozdzielono ? groźne ostrzeżenie, złowieszczy znak (por. palec boży) (Dn 5,25) A oto nakreślone pismo: mene, mene, tekel ufarsin4. 26 Takie zaś jest znaczenie wyrazów: Mene ? Bóg obliczył twoje panowanie i ustalił jego kres. 27 Tekel ? zważono cię na wadze i okazałeś się zbyt lekki. 28 Peres ? twoje królestwo uległo podziałowi; oddano je Medom i Persom?. 29 Wtedy na rozkaz Baltazara odziano Daniela w purpurę, nałożono mu na szyję złoty łańcuch i ogłoszono, że ma rządzić jako trzeci w państwie. 30 Tej samej nocy król chaldejski Baltazar został zabity….

Mieć z kimś pański krzyż ? cierpieć przez kogoś udręki, kłopotać się z kimś….

Mistycyzm – wieloznaczny termin opisujący doświadczenie wewnętrznego wglądu, polegające na bezpośredniej, czyli niezależnej od rytów i obrzędów, relacji człowieka z rzeczywistością poza-materialną, pozazmysłową lub transcendentną. Rzeczywistość ta jest różnie rozumiana przez poszczególne systemy religijno-filozoficzne. W chrześcijaństwie, judaizmie i islamie jest ona tożsama z Bogiem. W buddyzmie i hinduizmie z pozazmysłową Jednią, rozumianą panteistycznie jako prawdziwa rzeczywistość świata. Religijne doświadczenie mistyczne różni się od ezoteryki, która mówi o specyficznym poznaniu pozazmysłowym, jak telepatia, jasnowidzenie, odbiór kosmicznej energii dążność do wejścia w kontakt ze światem pozazmysłowym i myślowego ujęcia go, nie posługując się prawidłami rozumu, ale wyobraźnią….

Mistyczny – tajemniczy, niezrozumiały z powodu tajemnego znaczenia, należący do sacrum……

Mistyka w chrześcijaństwie – droga duchowa człowieka do osiągnięcia, poprzez wiarę, bezpośredniego spotkania z Bogiem już w życiu doczesnym oraz samo spotkanie z Bogiem, jako zwieńczenie tej drogi, nazywane zjednoczeniem mistycznym – unio mystica. Pod terminem mistyka rozumie się również systematykę, tzn. opis doświadczenia mistycznego i refleksję teologiczną nad nim….

Miecz obosieczny ? rzecz, która ma dwojaki skutek, pożądany i niepożądany (Prz 5,2-4)….

Miska soczewicy ? coś mało wartościowego, za co oddaje się coś o dużym znaczeniu (Rdz 25,29-34). „Gdy pewnego razu Jakub gotował jakąś potrawę, nadszedł z pola Ezaw bardzo znużony i rzekł do Jakuba: ?Daj mi choć trochę tej czerwonej potrawy, jestem bowiem znużony?. Dlatego nazwano go Edom. Jakub odpowiedział: ?Odstąp mi najprzód twój przywilej pierworodztwa!? Rzekł Ezaw: ?Skoro niemal umieram z głodu, cóż mi po pierworodztwie?? Na to Jakub: ?Zaraz mi przysięgnij!? Ezaw mu przysiągł i tak odstąpił swe pierworodztwo Jakubowi. Wtedy Jakub podał Ezawowi chleb i gotowaną soczewicę. Ezaw najadł się i napił, a potem wstał i oddalił się. Tak to Ezaw zlekceważył przywilej pierworodztwa”….

Miłosierny ? człowiek bezinteresowny, pomocny, miłosierny, nieobojętny (Łk 10,30-37). „Jezus nawiązując do tego, rzekł: ?Pewien człowiek schodził z Jerozolimy do Jerycha i wpadł w ręce zbójców. Ci nie tylko że go obdarli, lecz jeszcze rany mu zadali i zostawiwszy na pół umarłego, odeszli. Przypadkiem przechodził tą drogą pewien kapłan; zobaczył go i minął. Tak samo lewita, gdy przyszedł na to miejsce i zobaczył go, minął. Pewien zaś Samarytanin, będąc w podróży, przechodził również obok niego. Gdy go zobaczył, wzruszył się głęboko: podszedł do niego i opatrzył mu rany, zalewając je oliwą i winem; potem wsadził go na swoje bydlę, zawiózł do gospody i pielęgnował go. Następnego zaś dnia wyjął dwa denary, dał gospodarzowi i rzekł: „Miej o nim staranie, a jeśli co więcej wydasz, ja oddam tobie, gdy będę wracał”. Któryż z tych trzech okazał się, według twego zdania, bliźnim tego, który wpadł w ręce zbójców?? On odpowiedział: ?Ten, który mu okazał miłosierdzie?. Jezus mu rzekł: ?Idź, i ty czyń podobnie!”….

Modlitwa – najważniejszy rytuał i jedna z podstawowych form kultu religijnego. Polega na skierowaniu swoich myśli do istoty lub istot, mogących być lub będących przedmiotem kultu, czyli do sfery sacrum. Jeżeli modlitwa jest werbalizowana, określana jest jako ustna, jeżeli nie jest wokalizowana, nazywana jest modlitwą myślną. Modlitwy dzieli się ze względu na ich charakter. Wyróżnia się więc modlitwy uwielbiające, dziękczynne oraz błagalne. Akty modlitewne są powszechne we wszystkich religiach. Choć modlitwa może przyjmować formę indywidualnej rozmowy z istotą boską, to w wielu religiach ukształtował się pewien kanon modlitw, których treść jest ściśle określona i przekazywana w takiej formie wyznawcom…..

Modlitwa celnika ? modlitwa pełna pokory, miła Bogu (Łk 18,9-14). „Powiedział też do niektórych, co ufali sobie, że są sprawiedliwi, a innymi gardzili, tę przypowieść: ?Dwóch ludzi przyszło do świątyni, żeby się modlić, jeden faryzeusz a drugi celnik. Faryzeusz stanął i tak w duszy się modlił: „Boże, dziękuję Ci, że nie jestem jak inni ludzie, zdziercy, oszuści, cudzołożnicy, albo jak i ten celnik. Zachowuję post dwa razy w tygodniu, daję dziesięcinę ze wszystkiego, co nabywam”. Natomiast celnik stał z daleka i nie śmiał nawet oczu wznieść ku niebu, lecz bił się w piersi i mówił: „Boże, miej litość dla mnie, grzesznika!” Powiadam wam: Ten odszedł do domu usprawiedliwiony, nie tamten. Każdy bowiem, kto się wywyższa, będzie poniżony, a kto się uniża, będzie wywyższony?”…..

Moloch ? coś wielkiego, ogromnego, przytłaczającego; tyrańska potęga wymagająca ofiar i schlebiania (Kpł 20,1-2). „Jahwe powiedział do Mojżesza: ?Mów do Izraelitów: Ktokolwiek spośród synów Izraela albo spośród przybyszów, którzy osiedlili się w Izraelu, da jedno ze swoich dzieci Molochowi, będzie ukarany śmiercią”…..

Monoteizm – wiara w istnienie jedynego Boga i w przeciwieństwie do henoteizmu wykluczająca istnienie jakichkolwiek innych istot boskich. Monoteiści zazwyczaj przypisują Bogu cechy doskonałości takie jak omnipotencja, omniscjencja, omniprezencja i najwyższą dobroć w rozumieniu etycznym. Wyznaniami monoteistycznymi są trzy religie określane jako abrahamiczne: judaizm, chrześcijaństwo i islam. Religia Mojżesza stanowiła duży krok naprzód w rozwoju duchowym i etycznym ludzkości. W przeciwieństwie do religii wielkich cywilizacji tamtej epoki, takich jak Egipt, Babilon i Grecja, wiara mojżeszowa była wolna od niemoralnych mitów i okrutnych rytuałów. Jahwe stawiał swoim wyznawcom wysokie wymagania etyczne. W późniejszym okresie judaistyczna koncepcja Boga ewoluowała. Nie był on już bóstwem plemiennym, lecz najwyższym władcą całego wszechświata, który wybrał Żydów spośród innych narodów, by przygotować grunt pod nadejście Mesjasza. Judaizm zabrania oddawania czci obrazom, by podkreślić nieskończony majestat Boga i odróżnić go od bogów pogańskich. Wyznawcy judaizmu uważają za obowiązek kochać Boga, choć ważniejszy jest strach przed jego gniewem. Imię Boga (zapisywane tetragramem JHWH) uznawane jest za zbyt święte, by człowiek miał prawo je wypowiadać….

Mury Jerycha ? przeszkody dające się łatwo obalić, rozsypujące się w proch (Joz 6, 8-20). „I stało się, jak Jozue rozkazał ludowi. Siedmiu kapłanów, niosących przed Jahwe siedem trąb z rogów baranich, wyruszyło grając na trąbach, Arka zaś Przymierza Jahwe szła za nimi. Zbrojni wojownicy szli przed kapłanami, którzy grali na trąbach, a tylna straż szła za Arką, i tak posuwano się, stale grając na trąbach. A Jozue dał ludowi polecenie: ?Nie wznoście okrzyku, niech nie usłyszą głosu waszego i niech żadne słowo nie wyjdzie z ust waszych aż do dnia, gdy wam powiem: Wznieście okrzyk wojenny! I wtedy go wzniesiecie?. I tak Arka Jahwe okrążyła miasto dokoła jeden raz, po czym wrócono do obozu i spędzono tam noc. Jozue wstał wcześnie rano, kapłani wzięli Arkę Jahwe, a siedmiu kapłanów niosących siedem trąb z rogów baranich szło przed Arką Jahwe, grając bez przerwy na trąbach w czasie marszu. Zbrojni wojownicy szli przed nimi, a tylna straż szła za Arką Jahwe i posuwano się przy dźwięku trąb. I tak okrążyli miasto drugiego dnia jeden raz, po czym wrócili do obozu. Przez sześć dni codziennie tak czynili. Siódmego dnia wstali rano wraz z zorzą poranną i okrążyli miasto siedmiokrotnie w ustalony sposób: tylko tego dnia okrążyli miasto siedem razy. Gdy kapłani za siódmym razem zagrali na trąbach, Jozue zawołał do ludu: ?Wznieście okrzyk wojenny, albowiem Jahwe daje miasto w moc waszą! Miasto będzie obłożone klątwą dla Jahwe, ono samo i wszystko, co w nim jest. Tylko nierządnica Rachab zostanie przy życiu ? ona sama i wszyscy, którzy są wraz z nią w domu, albowiem ukryła wywiadowców, których wysłaliśmy. Ale wy strzeżcie się rzeczy obłożonych klątwą, aby was chęć nie ogarnęła wziąć coś z dobra obłożonego klątwą, bo wtedy uczynilibyście przeklętym sam obóz izraelski i sprowadzilibyście na niego nieszczęście. Całe zaś srebro i złoto, sprzęty z brązu i z żelaza są poświęcone dla Jahwe i pójdą do skarbca Jahwe?. Lud wzniósł okrzyk wojenny i zagrano na trąbach. Skoro tylko usłyszał lud dźwięk trąb, wzniósł gromki okrzyk wojenny i mury rozpadły się na miejscu. A lud wpadł do miasta, każdy wprost przed siebie, i tak zajęli miasto”…..

Nadstawić drugi policzek ? nie odpowiadać przemocą na przemoc (Mt 5,39; Łk 6,29)….

Nieczystość seksualna – termin używany w religiach, między innymi monoteistycznych jak judaizm i islam, na określenie stanu braku świętości rytualnej z powodu podjęcia pożycia seksualnego, a u kobiet także z powodu menstruacji. Drugie znaczenie tego terminu, również religijne, dotyczy postaw naruszających zasady etyczne – uznawane przez daną religię – w odniesieniu do pożycia seksualnego…..

Nieczystość seksualna – termin używany w religiach, między innymi monoteistycznych jak judaizm i islam, na określenie stanu braku świętości rytualnej z powodu podjęcia pożycia seksualnego, a u kobiet także z powodu menstruacji. Drugie znaczenie tego terminu, również religijne, dotyczy postaw naruszających zasady etyczne – uznawane przez daną religię – w odniesieniu do pożycia seksualnego.
Nemrod ? świetny, zapalony myśliwy (Rdz 10,8). Postać występująca w tradycji żydowskiej i islamskiej, kilkukrotnie wzmiankowana w Biblii; legendarny myśliwy i władca Mezopotamii. Postać Nimroda wspomniana jest w Księdze Rodzaju. Był prawnukiem Noego, wnukiem Chama i synem Kusza. Czytamy tam, iż był on „najsławniejszym na ziemi myśliwym” i że „on to pierwszy panował w Babelu – Babilonie…

Nieczystość rytualna – seksualne funkcje ciała są wrodzone, naturalne, nieczystość, którą powodują nie ma na celu zapobiegania ich występowania, lecz wyznaczenie granic potrzebnych do kontroli i oczyszczenia. Menstruacja jest drugą po śmierci najpoważniejszą przyczyną religijnej nieczystości. Z tego powodu w niektórych religiach kobiety, ze względu na ich seksualność, bywają uznane za trwale nieczyste. Jako jedną z przyczyn wskazuje się ochronę męskiej dominacji i wyznaczenia czysto męskich sfer wpływów (Douglas 1975). W niektórych plemiennych społeczeństwach kobietom nie wolno wchodzić do pomieszczeń męskich, w których rzeźbione są sakralne maski i przechowywane są pamiątki po przodkach. Tak w judaizmie jak i islamie sfera seksualna jest uważana za źródło nieczystości rytualnej, z której należy się oczyścić przez obmycie…..

Nieczystość moralna – w tym znaczeniu terminu nieczystość używa się w odniesieniu do aktów seksualnych niezgodnych z rozpoznanym i nauczanym przez daną religię porządkiem moralnym pożycia seksualnego, są to m.in.:prostytucja, cudzołóstwo, akty homoseksualne…..

Nekromancja – forma praktyk magicznych, w której czarujący (nekromanta) przyzywa cienie zmarłych w celu poznania prawdopodobnych wersji przyszłości lub celach własnych. Słowo nekromancja pochodzi od greckiego nekrós ? martwy oraz wróżyć. Tego typu praktyka została opisana i zakazana już w Biblii: Nie zwracajcie się do mediów spirytystycznych i nie radźcie się tych, którzy trudnią się przepowiadaniem wydarzeń. Odstępczy król Izraela, Saul, udał się do takiej wróżki aby wywołać zmarłego proroka Samuela. Także w świecie grecko-rzymskim praktykowano nekromancje. Najbardziej znaną fabułę związaną z nekromancją znajdujemy u Owidiusza, który opisał wywołanie Eurydyki przez jej męża, Orfeusza. W tego typu praktyki uwikłane były osoby z najwyższych sfer….

Nekropolis – miasto umarłych starożytny lub wczesnochrześcijański cmentarz usytuowany w pobliżu miasta, lub też inny stary cmentarz o dużej powierzchni, zwłaszcza taki, na którym pochowani są członkowie znanych rodów i ludzie sławni.  Okazałe nekropole z gigantycznymi grobowcami zakładano w Egipcie i w Chinach. W Grecji i Rzymie ciągnęły się one wzdłuż dróg….

Niebieski ptak ? człowiek żyjący z pracy innych, lekkoduch, darmozjad (Mt 6,26). „Przypatrzcie się ptakom w powietrzu: nie sieją ani żną i nie zbierają do spichrzów, a Ojciec wasz niebieski je żywi. Czyż wy nie jesteście ważniejsi niż one?”….

Niewierny Tomasz ? niedowiarek, człowiek nieufny, sceptycznie nastawiony (Jn 20,24-29). „Ale Tomasz, jeden z Dwunastu, zwany Didymos, nie był razem z nimi, kiedy przyszedł Jezus. Inni więc uczniowie mówili do niego: ?Widzieliśmy Pana!? Ale on rzekł do nich: ?Jeżeli na rękach Jego nie zobaczę śladu gwoździ i nie włożę palca mego w miejsce gwoździ, i nie włożę ręki mojej do boku Jego, nie uwierzę?. A po ośmiu dniach, kiedy uczniowie Jego byli znowu wewnątrz [domu] i Tomasz z nimi, Jezus przyszedł mimo drzwi zamkniętych, stanął pośrodku i rzekł: ?Pokój wam!? Następnie rzekł do Tomasza: ?Podnieś tutaj swój palec i zobacz moje ręce. Podnieś rękę i włóż ją do mego boku, i nie bądź niedowiarkiem, lecz wierzącym!? Tomasz Mu odpowiedział: ?Pan mój i Bóg mój!? Powiedział mu Jezus: ?Uwierzyłeś dlatego, ponieważ Mnie ujrzałeś? Błogosławieni, którzy nie widzieli, a uwierzyli?”…..

Niewola egipska ? przymusowe uwięzienie, ciężka, niewolnicza praca (np. Wj 1,8-14). „Lecz rządy w Egipcie objął nowy król, który nie znał Józefa. I rzekł do swego ludu: ?Oto lud synów Izraela jest liczniejszy i potężniejszy od nas. Roztropnie przeciw niemu wystąpmy, ażeby się przestał rozmnażać. W wypadku bowiem wojny mógłby się połączyć z naszymi wrogami w walce przeciw nam, aby wyjść z tego kraju?. Ustanowiono nad nim przełożonych robót publicznych, aby go uciskali ciężkimi pracami. Budowano wówczas dla faraona miasta na składy: Pitom i Ramses. Ale im bardziej go uciskano, tym bardziej się rozmnażał i rozrastał, co jeszcze potęgowało wstręt do Izraelitów. Egipcjanie bezwzględnie zmuszali synów Izraela do ciężkich prac i uprzykrzali im życie uciążliwą pracą przy glinie i cegle oraz różnymi pracami na polu. Do tych wszystkich prac przymuszano ich bezwzględnie”…..

Obrządek – w chrześcijaństwie to ustalony i powszechnie przyjęty sposób sprawowania obrzędów religijnych, ujednolicony i zebrany, najczęściej również spisany. Stanowi odzwierciedlenie duchowości ? nauki, tradycji ? danego kościoła, ich zewnętrzną formę. W Kościołach partykularnych pojęcie obrządku obejmuje również rozwiązania z zakresu organizacji kościoła, organizacji roku liturgicznego i podobnych zagadnień….

Obrzezanie – zabieg usunięcia niektórych fragmentów zewnętrznych narządów płciowych mężczyzny. Określenie to stosuje się również wobec zabiegu usunięcia całości lub części żeńskich zewnętrznych narządów płciowych. Obrzezanie to obyczaj wywodzący się od Abrahama jako symbol przymierza z Bogiem Jahwe. Co prawda niektórzy uważają, iż obrzezenie, mające zresztą różnoraką postać, wywodzi się ze starożytnego Egiptu jako symbol czystości i szlachetności. Opis przymierza zawartego pomiędzy Bogiem Jahwe a Abrahamem można znaleźć w Biblii, księga Rodzaju, rozdział 17, wersety 9-14. Obrzezanie znane było wielu ludom starożytnym, jak u Żydów stało się obrządkiem religijnym, połączonym z nadaniem imienia chłopcu, odbywa się ósmego dnia po urodzeniu.

Od Adama i Ewy ? od dawien dawna, od początku….

Odsyłać kogoś od Annasza do Kajfasza ? kierować kogoś do różnych osób, instytucji, nie pomagając w załatwieniu sprawy (Jn 18,12-24)….

Ofiara Abrahama ? najwyższe poświęcenie (Rdz 22,1-3). „A po tych wydarzeniach Bóg wystawił Abrahama na próbę. Rzekł do niego: ?Abrahamie!? A gdy on odpowiedział: ?Oto jestem? ? powiedział: ?Weź twego syna jedynego, którego miłujesz, Izaaka, idź do kraju Moria i tam złóż go w ofierze na jednym z pagórków, jakie ci wskażę?. Nazajutrz rano Abraham osiodłał swego osła, zabrał z sobą dwóch swych ludzi i syna Izaaka, narąbał drzewa do spalenia ofiary i ruszył w drogę do miejscowości, o której mu Bóg powiedział”…..

Orzeł – utożsamia dumę i wierność swojej naturze. Jest symbolem jednej z ewangelii. Mistycy przypisują orłu te same legendarne właściwości, co Feniksowi, dlatego w średniowieczu jest on również symbolem ponownych narodzin i chrztu, jak też niekiedy symbolem Chrystusa i także ze względu na jego lot symbolem Wniebowstąpienia. Mistycy porównywali wzlatującego orła często z modlitwą. Ponieważ orzeł wzlatując patrzy bezpośrednio w słońce, przeto uchodził też za symbol kontemplacji i duchowego poznania……, Ze względu na to, jak również ze względu na jego wysokie loty, orzeł symbolizuje pychę, a wśród czterech cnót kardynalnych sprawiedliwość…..

Oślica Balaama ? człowiek małomówny, potulny, nieśmiały, który nagle odważył się zabrać głos w ważnej sprawie i zaprotestował (Lb 22,27). „Wstał więc Balaam rano, osiodłał swoją oślicę i pojechał z książętami Moabu. Jego wyjazd rozpalił gniew Jahwe i anioł Jahwe stanął na drodze przeciw niemu, by go zatrzymać. On zaś w towarzystwie dwóch sług jechał na swojej oślicy. Gdy oślica zobaczyła anioła Jahwe stojącego z wyciągniętym mieczem na drodze, zboczyła z drogi i poszła w pole. Balaam uderzył ją, chcąc zawrócić na właściwą drogę. Wtedy stanął anioł Jahwe na ciasnej drodze między winnicami, a mur był z jednej i z drugiej strony. Gdy oślica zobaczyła anioła Jahwe, przyparła do muru i przytarła nogę Balaama do tego muru, a on ponownie zaczął bić oślicę. Anioł posunął się dalej i stanął w miejscu tak ciasnym, że nie było można go wyminąć ani z prawej, ani też z lewej strony. Gdy oślica ujrzała znowu anioła Jahwe, położyła się pod Balaamem. Rozgniewał się więc Balaam bardzo i zaczął okładać oślicę kijem. Wówczas otworzył Jahwe usta oślicy, i rzekła do Balaama: ?Cóż ci uczyniłam, żeś mnie zbił już trzy razy?? Balaam odpowiedział oślicy: ?Dlatego żeś sobie drwiła ze mnie. Gdybym tak miał miecz w ręku, już bym cię zabił!? Oślica jednak rzekła do Balaama: ?Czyż nie jestem twoją oślicą, na której jeździsz, odkąd jesteś, aż po dzień dzisiejszy? Czyż miałam zwyczaj czynić ci coś podobnego?? Odpowiedział: ?Nie!? Wtedy otworzył Jahwe oczy Balaama i zobaczył on anioła Jahwe, stojącego na drodze z obnażonym mieczem w ręku. Ukląkł więc i oddał pokłon twarzą do ziemi. Anioł zaś Jahwe rzekł do niego: ?Czemu aż trzy razy zbiłeś swoją oślicę? Ja jestem tym, który przyszedł, aby ci bronić przejazdu, albowiem droga twoja jest dla ciebie zgubna. Oślica ujrzała mnie i trzy razy usunęła się z drogi. Gdyby się nie usunęła, byłbym cię dawno zabił, a ją przy życiu zostawił?”…..

Palec Boży ? znak, napomnienie, ostrzeżenie (Wj 8,15). „I rzekł Jahwe do Mojżesza: ?Powiedz Aaronowi: Wyciągnij laskę swoją i uderz proch ziemi, aby zamienił się w komary na całej ziemi egipskiej?. I uczynili tak: Aaron wyciągnął rękę swoją i laskę i uderzył proch ziemi. Komary pokryły ziemię i bydło, cały proch ziemi w kraju egipskim zamienił się w komary. Lecz to samo starali się uczynić czarownicy dzięki swej wiedzy tajemnej, by sprowadzić komary, ale tego nie potrafili. Przyszły komary na ziemię i na zwierzęta. Wówczas rzekli czarownicy do faraona: ?Palec to Boży?, ale serce faraona pozostało uparte i nie usłuchał ich, co też Pan zapowiedział”…..

Patriarcha – czcigodny starzec, mistrz, głowa rodu, protoplasta, „praojciec” w Nowym Testamencie określenie protoplastów Izraelitów, Abraham, Izaak, Jakub oraz dwunastu synów Jakuba, ale także protoplastów ludzkości, oraz protoplastów rodów, np. Dawid. W późnym chrześcijaństwie hierarcha Kościoła, zwierzchnik metropolitów, rządzący określonym przez prawo kanoniczne patriarchatem. Pięciu kanonicznych patriarchów to patriarcha Rzymu, papież, jednak w 2006 roku papież Benedykt XVI zrezygnował z tytułu patriarchy zachodu, patriarcha Konstantynopola, patriarcha Aleksandrii, patriarcha Antiochii i patriarcha Jerozolimy…..

Pieczęć – zakończenie, wyrok, siedem pieczęci – symbol wyroków Bożych w apokalipsie…..

Plagi egipskie ? dotkliwe wydarzenia, klęska, kara (Wj 7,4). „Faraon nie usłucha was, toteż wyciągnę rękę moją nad Egiptem i wywiodę z Egiptu moje zastępy, mój lud, synów Izraela spośrodka nich, wśród wielkich kar”…..

Płacz i zgrzytanie zębów ? cierpienie, spóźniony żal za winy (Mt 22,12-13). „Rzekł do niego: ?Przyjacielu, jakże tu wszedłeś nie mając stroju weselnego?? Lecz on oniemiał. Wtedy król rzekł sługom: ?Zwiążcie mu ręce i nogi i wyrzućcie go na zewnątrz, w ciemności! Tam będzie płacz i zgrzytanie zębów?”…..

Potop – wielka katastrofa sprowadzona na cały rodzaj ludzki jako kara za złe prowadzenie się, w której ginie nie pojedynczy człowiek, czy grupa ludzi, ale cała ludzkość…..

Pocałunek Judasza ? zdrada (Mt 26,47-49). „Gdy On jeszcze mówił, oto nadszedł Judasz, jeden z Dwunastu, a z nim wielka zgraja z mieczami i kijami, od arcykapłanów i starszych ludu. Zdrajca zaś dał im taki znak: ?Ten, którego pocałuję, to On; Jego pochwyćcie!?. Zaraz też przystąpił do Jezusa, mówiąc: ?Witaj Rabbi!?, i pocałował Go”…..

Przechodzić Gehennę ? być uczestnikiem straszliwych wydarzeń, cierpieć niesamowite męki. Słowo „gehenna” jest zwykle tłumaczone jako piekło. Gehenna to dolina, która w czasach starożytnych wyznaczała granice miasta Jerozolimy. Znajdowała się za bramą miasta zwaną Hersit, była pierwotnie wysypiskiem śmieci, miejscem kremacji zwłok przestępców oraz tych, którym odmówiono z różnych względów normalnego pogrzebu. W Dolinie Hinnom utrzymywano stale palące się ognie, na jej środku znajdowało się wzniesienie zwane Tofet, na którym żydowski król Achaz złożył niegdyś bogu Molochowi w ofierze własnego syna. Od tego momentu w judaizmie Dolina Hinnom jest symbolem bałwochwalstwa, kultu fałszywego boga, hańby, niegodziwości oraz najniższego poziomu piekła, z którego nie ma powrotu i do którego trafiają potępione dusze na wieczną mękę. Ołtarz ofiarny w Dolinie Hinnom zniszczył król judzki Jozjasz, aby powstrzymać składanie ofiar Molochowi……

Profanacja – zbezczeszczenie, znieważenie, pojęcie odnoszące się do naruszania sfery sacrum, powodujące pozbawienie poświęconych rzeczy lub konsekrowanych miejsc wartości kultowej oraz potraktowania bez należytego szacunku rzeczy, wartości otoczonych powszechnie czcią. W szczególności może to być zbezczeszczenie przedmiotów i miejsc praktyk religijnych. W szerszym znaczeniu, profanacja to także znieważenie przedmiotów i wartości powszechnie szanowanych.
Na przykład muzułmanie uważają za profanację wejście w butach do meczetu.

Profanum ? to co ludzkie, sfera świeckości, przeciwieństwo sacrum ? sfery świętej. W sferze tej odbywają się wszystkie codzienne wydarzenia z życia człowieka….

Profan – niedopuszczony do tajemnic religijnych”, „niewyświęcony”, to ktoś niewtajemniczony, niebędący znawcą nauk religijnych, laik, dyletant. Określenia „profan” lub „światowy” używają wolnomularze na określenie wszystkich, którzy nie są członkami masonerii….

Proroctwo – wiedza natchniona o prawdach Bożych, ujawnionych wybranemu przez Boga człowiekowi a niedostępnych przeciętnemu umysłowi ludzkiemu, proroctwo udzielona przez samego Boga, a więc nie podlegająca wątpliwości jak również teksty wizyjne zawierające przewidywania przyszłości, autorstwa osób o szczególnym autorytecie w danej społeczności, która dopatruje się w ich wypowiedziach głosu Boga. Jako forma piśmiennictwa religijnego proroctwa charakteryzują się ekstatycznym (żywym) tonem z rozbudowaną symboliką (Apokalipsa św Jana)…..

Prorok – W religiach Abrahamowych prorokiem jest osoba będąca w kontakcie z Bogiem, będąca jego „ustami” na ziemi, nierzadko założyciel jakiejś religii. W każdej jednak jego rola i znaczenie są nieco inne. Biblia Hebrajska definiuje proroków jako wysłanników Boga. Prorocy Starego Testamentu – Mojżesz, Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel. Prorocy Nowego Testamentu – Jan Chrzciciel, Apostoł Jan, Agabos……

Profetyzm – zjawisko spotykane w wielu religiach, polegające na występowaniu wśród członków danej grupy religijnej przekonania, że niektóre jednostki są powoływane przez bóstwo do głoszenia jego woli i przepowiadania przyszłości prorokowania. W religiach światowych profetyzm nabrał szczególnego znaczenia głównie u Izraelitów. Początki profetyzmu izraelskiego biblijnego, który odegrał ważną rolę w kształtowaniu się monoteistycznego judaizmu, sięgają IX w. p.n.e., a okres rozkwitu osiągnął on w VIII-VII w. p.n.e. Występuje również w innych religiach, m.in. w chrześcijaństwie. Często wiązał się z ruchami chiliastycznymi i mesjanistycznymi…..

Przebaczać 77 razy ? przebaczać bez końca, zawsze w nieskończoność(Mt 18,21-22)…..

Przenieść się na łono Abrahama ? umrzeć (Łk 16,22)…..

Purpura – dostojeństwo, namiestnika nad kościołem ale i symbol zdrady i sprzeniewierzenia wartości przez namiestników tegoż kościoła….

Pustynia – symbol najwyższej próby. Wyjście na pustynię, zmierzenie się z panującymi tam warunkami, i jeszcze podjęcie postu jest zazwyczaj podyktowane najwyższa potrzebą wyciszenia i poszukiwania odpowiedzi na bardzo istotne pytania. Człowiek podejmujący sie odosobnienia na pustyni zmierza do osobistego spotkania z Bogiem. Nikt nie powinien udawać się na pustynię ot tak sobie. Pustynia z nadmiarem słońca w dzień i z chłodem w nocy oraz skrajny brak pożywienia słusznie jawi się jako miejsce, które budzi trwogę jako skrajnie nieprzyjazne otoczenie dla życia. Jednak to właśnie tu może się wiele objawić i wydarzyć… Tu dochodzą do głosu, i to ze wzmożoną siłą, podstawowe potrzeby człowieka, tu doświadcza także narastającego lęku o siebie, o swój byt fizyczny, o życie. Jezus doświadczył pustyni w całej pełni. Oprócz wielu prób doświadczył głodu i zapewne osłabienia. W takiej sytuacji można się poczuć się bezpieczniej i lepiej jedynie wtedy, gdy zacznie się jeść i pić. Tymczasem wokół nie było nic co by mogło zapewnić przeżycie. To prawda, że w swej osobowej głębi Jezus był napełniony Duchem, ale Jego Ciało było coraz bardziej głodne, osłabione i zagrożone w swej fizycznej egzystencji po to by jak najbardziej świadomie przystąpić do czekającego Go zadania….

Rajski ogród – symbolizuje utracony z własnej winy raj, a także tęsknotę człowieka do Boga i utraconego szczęścia……

Reinkarnacja – wierzenie, według którego dusz, bądź świadomość po śmierci ciała może wcielić się w nowy byt fizyczny. Samo słowo reinkarnacja jest zestawieniem dwóch członów, inkarnacja wcielenie i przedrostka re oznaczającego powtórzenie czegoś. Dosłownie więc reinkarnacja oznacza powtórne wcielenie. Różne formy reinkarnacji stanowią jedno z podstawowych wierzeń hinduizmu, dżinizmu, wierzeń afrykańskich, orfików, pitagorejczyków, występuje w platonizmie, gnostycyzmie, kabalistyce, spirytyzmie, teozofii, antropozofii. W pewnym sensie stanowi także podstawową koncepcję w buddyzmie, jednak buddyzm łączy to z doktryną braku indywidualnej niezmiennej duszy (anatman), nie mówi się tutaj jednak dosłownie o reinkarnacji, a raczej o „wielu wcieleniach”……

Religia – system wierzeń i praktyk, określający relację pomiędzy różnie pojmowaną sferą sacrum świętością i sferą boską, a określonym społeczeństwem, grupą lub jednostką. Manifestuje się ona w wymiarze doktrynalnym jako doktryna i wiara, w czynnościach religijnych kult, w sferze społeczno-organizacyjnej jako wspólnota religijna i w sferze duchowości indywidualnej jako mistyka. Relacja jednostki do sacrum koncentruje się wokół poczucia świętości ? chęci zbliżenia się do sacrum, poczucia lęku, czci czy dystansu wobec niego. Na świecie istnieje około 10 tys. religii i wyznań. Najstarsze ślady religii występują już w czasach prehistorycznych w postaci rysunków naskalnych i pochówków wiara w życie pośmiertne. Pierwotną religią był prawdopodobnie animizm. Religia była sposobem, w jaki człowiek próbował pojąć świat i otaczające go zjawiska…..

Relikwiarz – szkatułka lub kapliczka, przeważnie ozdobnie wykonana z drogocennego materiału, służąca do przechowywania relikwii. Były też relikwiarze w kształcie trumien lub przechowanych wewnątrz członków świętego…..

Relikwie – przedmioty związane z czymś świętym. Najczęściej są to szczątki ciała świętych lub rzeczy z nimi związanych, a także relikwie Męki Pańskiej. Są one szczególnie rozpowszechnione w katolicyzmie i prawosławiu. Relikwie mogą być I, II lub III stopnia. I tak relikwie pierwszego stopnia – to partykuły ciała świętego oraz fragmenty Krzyża św. (relikwie Krzyża mają najwyższą rangę w chrześcijaństwie). Dawniej relikwiom pierwszego stopnia przypisywano szczególne moce np. ozdrowieńcze lub cudotwórcze. Relikwie drugiego stopnia – to fragmenty szat świętego lub innych przedmiotów z którymi miał styk święty w sposób ciągły (z reguły są to przedmioty związane z kultem religijnym np. fragmenty różańca), przedmioty odkryte przy ekshumacji należące do świętego; najważniejszą relikwią drugiego stopnia jest Całun Turyński. I relikwie trzeciego stopnia -czyli inne przedmioty towarzyszące świętemu za życia, niekoniecznie związane z funkcjami religijnymi. Święty musiał ich przynajmniej raz dotknąć…..

Rogi – pierwotna dzika siła, symbol śmierci i zła…..

Rozdzierać szaty nad kimś lub nad czymś ? lamentować, ubolewać z jakiegoś powodu (Joz 7,6)…..

Ryby – pierwotny symbol chrześcijaństwa…..

Rytualne ofiary z krwi ludzkiej – mają podstawę w wierzeniach, że krew człowieka, zwłaszcza niewinnego, a więc dziecka czy dziewicy posiada szczególne własności lecznicze, względnie jest najmilszą bóstwu ofiarą. Praktykowały je niegdyś niektóre religie, przy czym krew ludzka służyła często do symbolicznego zmywania się dla uwolnienia od grzechów. W czasach późniejszych przypisywano je religiom obcym, kryjącym się ze swymi obrzędami, co nieraz dawało powód do krwawych prześladowań wyznawców tych religii. Zwłaszcza w stosunku do Żydów rzucono w XIII. w. podejrzenie, jakoby używali krwi chrześcijańskiej, szczególnie dzieci do celów rytualnych w okresie Paschy. Oskarżenie to, nieumotywowane ani żydowskimi praktykami religijnymi, ani przepisami zawartymi w ich księgach religijnych, dawało nieraz powód do prześladowań Żydów, nie tylko w średniowieczu, lecz nawet, w nieoświeconych społeczeństwach, w czasach nowszych….

Rytualne omywanie – mające na celu oczyszczenie się, jest wyrazem bardzo rozpowszechnionego przekonania, właściwego rozmaitym wierzeniom, że człowiek, jak też rozmaite przedmioty i miejsca stają się „. Przekonanie to łączy się częściowo z wierzeniami animistycznymi. Za szczególnie „nieczyste” uważane są powszechnie zwłoki, gdyż zanieczyszczenie się nimi może ułatwić umarłemu zjawienie się w postaci upiora. Oczyścić się można przez omycie wodą, krwią, przy pomocy soli, ognia lub dymu itp., lub też przez poddanie się pewnym obrzędom i umartwieniom (np. post) albo oddanie się w opiekę duchowi silniejszemu……

Rytuał – zespół specyficznych dla danej kultury symbolicznych sekwencji sformalizowanych czynów i wypowiedzi[1], wykonywanych w celu osiągnięcia pożądanego skutku, który jednakże może być znacznie oderwany od pozornie oczywistego celu funkcjonalnego. Rytuał jest niekiedy traktowany jako synonim słowa obrzęd, choć w mowie potocznej ma nieco bardziej ekstensywny kontekst. Rytuały często wiążą się z takimi zjawiskami jak sacrum a niekiedy też tabu. Bywają automatyzowane, przekształcając się w nawyk. Błędem jest twierdzić, że są związane wyłącznie z religiami. Jak dowodzi Jean Maisonneuve, są powszechne w dzisiejszych społeczeństwach rytuały świeckie, takie jak kibicowanie klubowi sportowemu, czy też chodzenie na zakupy, nie tylko w celu kupowania niezbędnego towaru, ale też sprawienia sobie satysfakcji.

Rzeź niewiniątek ? zabijanie niewinnych (Mt 2,16). „Wtedy Herod widząc, że go Mędrcy zawiedli, wpadł w straszny gniew. Posłał oprawców do Betlejem i całej okolicy i kazał pozabijać wszystkich chłopców w wieku do lat dwóch, stosownie do czasu, o którym się dowiedział od Mędrców”. Dlatego tym terminem określa się historię opisaną w Ewangelii wg św. Mateusza ? wymordowanie chłopców do lat dwóch z Betlejem i okolicy na polecenie Heroda Wielkiego. Ten ostatni, dowiedziawszy się o narodzinach w Betlejem nowego króla żydowskiego, chciał w ten sposób zabezpieczyć się przed ewentualnym konkurentem……

Rzucać kamieniem w na kogoś ? gardzić kimś, potępiać kogoś (Jn 8,7)….

Rzucać perły przed wieprze ? ofiarowywać coś cennego osobie, która nie umie tego docenić (Mt 7,6)….

Sacrilegium – świętokradztwo, profanacja, w sensie węższym naruszenie bądź zagrabienie przedmiotów kultu religijnego, w sensie szerszym naruszenie integralności sakralnego miejsca, osoby, przedmiotu. W prawie rzymskim karane śmiercią. W średniowieczu przeszło do prawa kanonicznego. Egzekucję wyroku w takim przypadku kościół pozostawiał władzy świeckiej….

Sacramentalia – rzeczy poświęcone takie jak woda święcona, oliwa, sól, palmy, oraz czynności które udzielają łaski….

Sacramentarium – sakramentarz, księga liturgiczna, zawierająca jedynie modlitwy, mówione przez kapłana przy mszy…..

Sacrarium – miejsce, służące do przechowywania świętych pamiątek…..

Sacrificium – ofiara mszy św…..

Sakrament – w chrześcijaństwie znak lub symbol materialny ustanowiony przez Chrystusa, którego przyjęcie przez wiernego wiąże się z otrzymaniem duchowych darów….

Salomonowa mądrość ? legendarna, niezmierna mądrość (1 Krl 3,5-12). „W Gibeonie Jahwe ukazał się Salomonowi w nocy, we śnie. Wtedy rzekł Bóg: ?Proś o to, co mam ci dać?. A Salomon odrzekł: ?Tyś okazywał Twemu słudze Dawidowi, memu ojcu, wielką łaskę, bo postępował wobec Ciebie szczerze, sprawiedliwie i w prostocie serca. Ponadto zachowałeś dla niego tę wielką łaskę, że dałeś mu syna, zasiadającego na jego tronie po dziś dzień. Teraz więc, o Jahwe, Boże mój, Tyś ustanowił królem Twego sługę w miejsce Dawida, mego ojca, a ja jestem bardzo młody. Brak mi doświadczenia! Ponadto Twój sługa jest pośród Twego ludu, któryś wybrał, ludu mnogiego, którego nie da się zliczyć ani też spisać, z powodu jego mnóstwa. Racz więc dać Twemu słudze serce pełne rozsądku do sądzenia Twego ludu i rozróżniania dobra od zła, bo któż zdoła sądzić ten lud Twój tak liczny?? Spodobało się Jahwe, że właśnie o to Salomon poprosił. Bóg więc mu powiedział: ?Ponieważ poprosiłeś o to, a nie poprosiłeś dla siebie o długie życie ani też o bogactwa, i nie poprosiłeś o zgubę twoich nieprzyjaciół, ale poprosiłeś dla siebie o umiejętność rozstrzygania spraw sądowych, więc spełniam twoje pragnienie i daję ci serce mądre i rozsądne, takie, że podobnego tobie przed tobą nie było i po tobie nie będzie”…..

Salomonowy wyrok ? wyrok mądry, sprawiedliwy (1 Krl 3,16-28). „W Biblii opisana jest historia związana z wyrokowaniem króla: nierządnice miały po jednym niemowlęciu, jedno z nich umarło, każda twierdziła, że jej dziecko żyje. Salomon stwierdza, że należy dziecko rozciąć na dwie połowy, aby każda kobieta otrzymała po połowie. Wtedy przeciwko wyrokowi protestuje prawdziwa matka, która woli oddać je rywalce, niż pozwolić, by poniosło śmierć; Salomon poznaje po tym, że to ona jest matką dziecka i oddaje je jej. (1 Krl 3, 16-28)”….

Samarytanin ? jest to człowiek miłosierny, współczujący, spieszący z pomocą nieznajomym…..

Sądny dzień ? popłoch, zamieszanie, lęk wywołane przez nieoczekiwaną kontrolę (Mt 10,15). „Zaprawdę, powiadam wam: Ziemi sodomskiej i gomorejskiej lżej będzie w dzień sądu niż temu miastu”…..
Służyć mamonie ? być materialistą, zabiegać tylko o dobra doczesne (Mt 6,24). „Nikt nie może dwom panom służyć. Bo albo jednego będzie nienawidził, a drugiego będzie miłował; albo z jednym będzie trzymał, a drugim wzgardzi. Nie możecie służyć Bogu i Mamonie”……

Sekta – odrębna grupa wyznaniowa lub odrębna wspólnota o charakterze religijnym…..

Siedem gwiazd – to siedmiu biskupów kościołów w Efezie, Smyrnie, Pergamonie, Tiatyrze, Sardes, Filadelfii i Laodycei, do których św. Jan kieruje krótkie listy w początkowej części Objawienia…..

Siedem – liczba mistyczna i tajemnicza. W Starym Testamencie symbolika siódemki do pewnego stopnia wynikała z etymologicznych powiązań liczby siedem z pojęciami: pełnia i przysięga. Siedem i pełnia pochodzą z tego samego źródłosłowu, czasem zresztą ? ze względu na brak osamogłoskowania w oryginalnym tekście ST ? trudno rozstrzygnąć czy chodzi o siedem, czy też o pełnię. Od siedmiu pochodzi przysięga, a przysięgać w języku hebrajskim brzmi: ?siódemkować?. W innych językach semickich przysięga pochodzi od innych pojęć. ?Tydzień? to po prostu siódemka, czyli siedmioodcinkowy przedział czasu, bo okres siedmiu lat również jest określany tym samym terminem. Czasem trudno rozstrzygnąć czy chodzi o siedem dni, czy siedem lat. Pozwalało to na osobliwe gry językowe. ?hag szabuot? mogło znaczyć Święto Siódemek, Święto Tygodni, Święto Przysiąg. Imię Batszeba mogło znaczyć ?córka siódemki?, ?córka pełni?, ?córka przysięgi?. Podobnych przykładów można podać więcej.
W Starym Testamencie siedem jest liczbą świętą. Oznacza ona jakiś pełny, doprowadzony do końca, sobie tylko właściwy etap (epokę). Po jego zakończeniu następuje nowy etap (epoka), która jest konsekwentnym następstwem poprzedniego. Liczba siedem zawiera też w sobie pewną tęsknotę za nadejściem siódmej epoki, w którym osiągnie upragniony odpoczynek po ciężkich trudach obecnego wieku (szabat), życie w obfitości, szczęściu i dostatku. Siódemka oznacza również jakieś konkretne, uwieńczone sukcesem działanie, którego efekt jest zazwyczaj nieodwracalny. Siódemka oznacza przewidzianą przez Boga i uporządkowaną przezeń całość. Czasem, dla zintensyfikowania symbolicznej wymowy siódemki, stosowano wielokrotność siódemki ?siedemdziesiąt? lub ?siedemdziesiąt siedem?….

Siedem gwiazd – Aniołowie 7 kościołów, jak również kapłani siedmiu kościołów….

Siódma pieczęć ? ostateczna tajemnica, symbol niezmiennych wyroków Bożych(Ap 5,1-5). „I ujrzałem na prawej ręce Zasiadającego na tronie księgę zapisaną wewnątrz i na odwrocie zapieczętowaną na siedem pieczęci. I ujrzałem potężnego anioła, obwieszczającego głosem donośnym: ?Kto godzien jest otworzyć księgę i złamać jej pieczęcie?? A nie mógł nikt ? na niebie ani na ziemi, ani pod ziemią ? otworzyć księgi ani na nią patrzeć. A ja bardzo płakałem, że nikt nie znalazł się godzien, by księgę otworzyć ani na nią patrzeć. I mówi do mnie jeden ze Starców: ?Przestań płakać: Oto zwyciężył Lew z pokolenia Judy, Odrośl Dawida, tak że otworzy księgę i siedem jej pieczęci?”……

Siedem czaszek – plagi zesłane na świat…..

Siedem głów szatana – pełnia zła…..

Siedem lamp – Siedem darów Ducha św…..

Siedem świeczników – to siedem kościołów, na czele, których stoją biskupi, którzy zostali przedstawieni, jako gwiazdy…..

Smok – stare zło jako symbol szatana, atakującego Chrystusa i jego wyznawców…..

Soteriologia – nauka o zbawieniu przez Chrystusa….

Spowiedź – wyznanie grzechów własnych przed kapłanem w celu uzyskania rozgrzeszenia….

Szkaplerz – część stroju zakonnego, długie sukno z wycięciem na głowę, opadające na piersi i plecy. Dwa kwadratowe skrawki sukna, często z wizerunkiem Chrystusa i M. Boskiej, zawieszane za pomocą wstążki na piersiach i plecach, noszą jako członkowie niektórych bractw kościelnych…..

Stwarzanie – powstanie świata może być interpretowane jako stwarzanie ładu i uporządkowanej rzeczywistości…..

Syn marnotrawny – człowiek, który zawinił lecz w porę opamiętał się i nawrócił (Łk 15,11-32). Symbol wyrodnego syna który powraca zrozumiawszy swoje błędy, to również symbol mądrości rodzicielskiej która nie porzuca miłości do błądzących dzieci. Przypowieść przypowieść nowotestamentowa o miłosiernym ojcu, przedstawiona w Ewangelii według św. Łukasza (15,11-32). Przypowieść ta, opowiedziana przez Chrystusa, pokazuje, czym jest miłosierdzie. Młodszy syn utracił łaskę, złamał przymierze miłości, utracił godność, a jednak doznał od ojca aktu miłosierdzia, ponieważ uznał swoją grzeszność i przyznał się do popełnionego błędu…..

Sodoma i Gomora – miasto rozpusty i wyuzdania….

Sodomia ? zoofilia, pederastia, rozpusta. Sodomia to w języku polskim termin określający zoofilię. W języku angielskim a zwłaszcza w USA nadal spotykane jest użycie słowa sodomy w odniesieniu do stosunku analnego między osobami tej samej lub przeciwnej płci. Termin ten często używany jest w rozumieniu grzechu sodomii i pochodzi od nazwy biblijnego miasta Sodoma, które według Starego Testamentu zostało zniszczone przez Boga…..

Sodomita ? człowiek oddający się sodomii…..

Sól ziemi ? składnik najważniejszy, nieodzowny; grupa wartościowych ludzi jakiegoś kręgu (Mt 5,13). „Wy jesteście solą dla ziemi. Lecz jeśli sól utraci swój smak, czymże ją posolić? Na nic się już nie przyda, chyba na wyrzucenie i podeptanie przez ludzi”…..

Strój adamowy, (w stroju Adama i Ewy) ? nagość fizyczna, w głębszym kontekście zrozumienie swojej niewiedzy i znikomości w obliczu Boga…..

Szaweł ? człowiek wrogo nastawiony do jakiejś idei i czynnie ją zwalczający, który nieoczekiwanie staje się jej gorliwym zwolennikiem i rzecznikiem (Dz 9,20-21). „Jakiś czas Szaweł spędził z uczniami w Damaszku i zaraz zaczął głosić w synagogach, że Jezus jest Synem Bożym. Wszyscy, którzy go słyszeli, mówili zdumieni: Czy to nie ten sam, który w Jerozolimie prześladował wyznawców tego imienia i po to tu przybył, aby ich uwięzić i zaprowadzić do arcykapłana?”….

Światłość – stanowi synonim dobra, ciemność – zła…..

Świątynia – miejsce kultu religijnego. W sensie szerszym, jest to każda budowla wzniesiona w celu sprawowania w niej wszelkiego rodzaju obrzędów religijnych. W sensie węższym, świątynią może być tylko taka budowla, która spełnia przynajmniej niektóre wyższe funkcje kultowe, sprawowane jedynie przez kapłanów. Świątynie są miejscami specjalnie przeznaczonymi dla sprawowania takich obrzędów, jak modlitwa, śpiew, recytowanie świętych ksiąg, ślub czy pogrzeb. Jednak najważniejszymi funkcjami świątyni stanowiącymi o jej ważności jako miejsca świętego jest przeświadczenie o niezależnej od człowieka, literalnej obecności bóstwa w świątyni, która to obecność uświęca całe miejsce ? w związku z tym świątynie są uważane za miejsca, gdzie człowiek może spotkać się z bóstwem, bądź w ogólnym sensie mieć styczność z rzeczywistością duchową….

Święta – dni poświęcone szczególniejszej czci Boga, wybitnych postaci świętych i zdarzeń religijnych, wolne od ciężkiej pracy. Święta obchodzą wszystkie religie. U staroż. Greków znane były powszechne. Z większością świąt wiążą się pewne zwyczaje i uroczysty sposób celebrowania…..

Święty – stosowane przez chrześcijan określenie człowieka w sposób wybitny realizującego określone specyficzne dla nich wartości – często pełniący funkcję wzorca osobowego lub wręcz otaczany kultem. Mianem świętego określa się zazwyczaj męczenników za wiarę, mistyków, ludzi o wielkiej pobożności, często założycieli bractw religijnych i zakonów, ale też filozofów i kapłanów. Pojęcie ?święty? w Biblii często odnoszone jest do żyjącej osoby, która postępuje zgodnie z przykazaniami Boga i trzyma się z daleka od wszystkich ziemskich, grzesznych praktyk i przyjemności. Święty to ten, który poszedł za Chrystusem i jest już zbawiony. Hebrajskie słowo święty oznacza oddzielony i ma ono w Biblii dwa aspekty: oddzielenie od czegoś i oddzielenie dla czegoś. Najprościej mówiąc jest to oddzielenie od grzechu dla Boga…..

Świętych obcowanie – jedna z zasadniczych podstaw chrystianizmu, polegająca na wierze w istnienie duchowej, wewnętrznej, lecz rzeczywistej i istotnej łączności pomiędzy ludźmi, żyjącymi jeszcze na ziemi (kościół walczący), świętymi w niebie (kościół triumfujący) i duszami cierpiącymi w czyśćcu (kościół cierpiący).

Świętokradztwo ? termin religijny, który określa znieważenie miejsca, przedmiotu, osoby poświęconej Bogu lub innych rzeczy związanych z religią…..

Tabu – w najogólniejszym sensie terminu głęboki i fundamentalny zakaz kulturowy, którego złamanie powoduje spontaniczną i niejednokrotnie gwałtowną reakcję ze strony ogółu przedstawicieli tej kultury, gdyż jest przez nich odbierane jako zamach na całą strukturę tej kultury i jej integralność, a więc jako zagrożenie dla dalszego istnienia danego społeczeństwa, wydaje się stałym składnikiem ludzkiej kultury. Tabu może obejmować czynności, miejsca, przedmioty lub osoby. W najczystszym i najpierwotniejszym znaczeniu terminu czynności te, miejsca, osoby i przedmioty są zarazem zakazane i święte. W nieco węższym, tylko do niektórych społeczeństw odnoszącym się i bardziej potocznym sensie, są to sprawy, działania, zagadnienie, co do których istnieje rodzaj „zmowy milczenia”. Funkcjonujące w danej społeczności tabu jest wówczas rodzajem autocenzury, zwykle głęboko wpajanej w trakcie procesu wychowawczego. Tabu zabrania głośno mówić, pisać, a nawet myśleć i zauważać sprawy nim objęte…..

Teodycea – to gałąź teologii zajmująca się problemem jak pogodzić istnienie dobrego, miłosiernego Boga z istnieniem zła. Termin ten dosłownie oznacza „oddanie sprawiedliwości Bogu”. Słowa tego po raz pierwszy w 1710 roku użył niemiecki filozof Gottfried Leibniz w pracy zatytułowanej „Teodycea o dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła” poświęconej obronie sprawiedliwości Bożej w odpowiedzi na zarzuty przeciw istnieniu Opatrzności oparte na stwierdzeniu zła w świecie. Swoją pracę Leibniz głównie skierował polemicznie przeciw sceptykom hugenockim i wolnomyślicielom…..

Teofobia – to neologizm , opierający się na uczuciu niechęci do Boga i jakich-kolwiek zasad religii. Przejawia się jako absolutne odrzucenie pewnych wartości głoszonych przez wszelkie religie, tak w kwestiach moralnych jak i takich jak aborcja i homoseksualizm, eutanazja i rozwód , a także w naukowej i filozoficznej roli Boga w stworzeniu świata i Jego wpływu na historię, jako wzorów ludzkość i odpowiedzialność człowieka wobec drugiego człowieka…..

Teologia – poszukiwanie wiedzy posługując się metodami filozoficznymi w wyjaśnianiu świata w jego relacji do Boga. Klasycznie uznawana za dziedzinę naukową, jako metodyczne studium prawd religijnych objawionych przez Boga, w myśl maksymy, „fides quaerens intellectum” – wiara szukająca zrozumienia. Jest nauką, gdyż jest świadomym i metodycznym wyjaśnieniem Objawienia Bożego otrzymanego przez wiarę. Jest to możliwe ponieważ Słowo Boże zawiera element znaczeniowy, który wymaga dalszego wyjaśnienia w wierze, jak również konfrontacji z innymi prawdami. Jeśli naukę rozumieć jako metodyczną refleksję, absurdem jest negowanie naukowego charakteru teologii.

Teozofia – światopogląd religijno-filozoficzny o charakterze panteistycznym głoszony przez Towarzystwo Teozoficzne założone w 1875 roku przez Helenę Bławatską w Nowym Jorku. Teozofia bazuje w znacznej mierze na neoplatonizmie i buddyzmie. Mottem teozofii jest „Nie ma religii wyższej niż prawda”. Według Bławatskiej, teozofia nie jest religią lecz systemem myślowym możliwym do pogodzenia z niektórymi zorganizowanymi wyznaniami takimi jak buddyzm czy hinduizm. Pod koniec XIX wieku silnie wpłynęła na wolnomularstwo, zwłaszcza loże Le Droit Humain. Ze sprzeciwu wobec teozofii Rudolf Steiner stworzył antropozofię. W uproszczonej wersji idee teozoficzne przeniknęły do masowej świadomości, dając początek ruchom New Age. Termin „teozofia” wywodzi się z z greckich wyrazów „bóg” i „mądrość”, według Bławatskiej, oznacza dosłownie „mądrość bogów” i został po raz pierwszy użyty przez neoplatonika Amoniusza Sakkasa w III wieku n.e. na oznaczenie wiecznego systemu etyki godzącego wszystkie religie.

Idee Teozofi….

– wiara w bezosobowy Absolut i wszechobecną świadomość
– wieczność kosmosu i natury jako emanacji absolutu
– reinkarnacja – każda dusza przechodzi przez stadia roślinne, zwierzęce, zanim wcieli się w ciało ludzkie
– karma – odpowiedzialność każdej istoty za własne czyny
– ewolucja – cały wszechświat, od ludzi po gwiazdy, dąży do doskonałości i zjednoczenia z Absolutem
– uniwersalne braterstwo ludzkości

Według teozofii, człowiek jest istotą zawierającą w sobie 7 form istnienia, różniących się trwałością i doskonałością….

– ciało fizyczne (sthula-sarira)
– prana (energia życiowa)
– ciało eteryczne (linga-sarira, tzw. sobowtór eteryczny)
– dusza zwierzęca (kamarupa, siedziba namiętności)
– intelekt (manas)
– jaźń (buddhi; dusza duchowa)
– duch (atma; emanacja absolutu)

Tylko trzy ostatnie elementy są nieśmiertelne i tworzą razem duszę. Po śmierci dusza jednoczy się z Absolutem, wchodząc w stan niczym nie zmąconego szczęścia, zwany dewachanem…..

Tęcza – Znak przymierza Boga z ludźmi jako łuk na niebie. Bóg odkłada śmiercionośną bron, czyniąc z niej wieczny symbol pokoju. Dlatego tęcza jest symbolem obecności Boga, próby, posłannictwa boskiego, błogosławieństwa, przymierza, mostu miłości, zgody, przebaczenia, miłosierdzia, obietnicy pokoju i kompromisu. W biblijnym Objawieniu Sw. Jana (10,1,) tęcza ukazuje się na głowie anioła zstępującego z nowiną, a w 4,3 jest ona szmaragdowa, to jest zielona, koloru symbolizującego nadzieję. U późniejszych ojców Kościoła i interpretatorów tęcza staje się symbolem Chrystusa lub Trójcy Świętej (trzy główne barwy), albo Marii, lub siedmiu darów ducha jako 7 głównych barw, rozumu, inteligencji, rady, męstwa, wiedzy, prawości i bojaźni bożej. Na średniowiecznych wizerunkach Sądu Ostatecznego wiele razy przedstawiano Chrystusa tronującego na tęczy, co symbolizuje zapewne tę samą ideę, co tęcza po Potopie w Ks. Genesis….

Topos – powtarzające się motywy, miejsca…

Trąba jerychońska ? ogromny hałas (Joz 6 rozdział, a zwłaszcza 6,20). „Lud wzniósł okrzyk wojenny i zagrano na trąbach. Skoro tylko usłyszał lud dźwięk trąb, wzniósł gromki okrzyk wojenny i mury rozpadły się na miejscu. A lud wpadł do miasta, każdy wprost przed siebie, i tak zajęli miasto”…..

Trudno dwóm panom służyć ? nie można sprostać wykluczającym się wzajemnie wymaganiom, połączyć różnych, często przeciwstawnych, rzeczy, spraw, typów działalności, uprawiając je jednocześnie (Mt 6,24)….

Trójca Święta ? chrześcijański dogmat stwierdzający, że Bóg jest Bogiem Troistym, istniejącym jako trzy Osoby, pozostając jednocześnie jednym Bytem. Wszystkie trzy Osoby są rozumiane jako mające tę samą jedną istotę czyli naturę, a nie jedynie podobne natury. Od początku trzeciego wieku doktryna Trójcy zaczęła być formułowana następująco, jest „jeden Bóg istniejący w trzech Osobach i jednej substancji, Ojciec, Syn, i Duch Święty”. Wiara w Trójcę jest wyznawana przez wszystkie Kościoły katolickie, prawosławne, oraz wszystkie główne wyznania wyrastające z nurtu reformacji. Dogmat o Trójcy Świętej jest więc uważany za ?centralną prawdę wiary teologii chrześcijańskiej. Chrystologia, będąca działem chrześcijańskiej teologii dogmatycznej, ukazuje, że w Betlejem Bóg przyjął postać człowieka i narodził się jako Jezus Chrystus (hebr. Mesjasz ? Pomazaniec) w celu zbawienia ludzkości. Objawienie się Boga człowiekowi dokonało się w Jezusie, jako Drugiej Osobie Trójcy ? Synu Bożym (Słowo Boże, Logos), jest w nie zaangażowana cała nierozdzielna Trójca. We Wcieleniu dwie pozostałe Osoby, Ojciec i Duch Święty, dzieląc Boską naturę z Synem-Logosem, zostały zjednoczone z naturą ludzką na mocy zjednoczenia konstytuującego Bosko-ludzką osobę Jezusa. Tak więc Jezus z Nazaretu jest zarówno prawdziwym Bogiem, współistotnym Ojcu i Duchowi, jak i prawdziwym człowiekiem, ma dwie natury, ale jest jedną Osobą – Drugą Osobą Trójcy…….

Ucho igielne ? bardzo wąskie przejście; trudności w przejściu z jednego etapu życia do następnego (Mk 10,25). „Łatwiej jest wielbłądowi przejść przez ucho igielne, niż bogatemu wejść do królestwa Bożego”…..

Umywać ręce ? nie przyjmować odpowiedzialności za kogoś, uniewinniać się (Mt 27,24). „Piłat widząc, że nic nie osiąga, a wzburzenie raczej wzrasta, wziął wodę i umył ręce wobec tłumu, mówiąc: Nie jestem winny krwi tego Sprawiedliwego. To wasza rzecz”…..

Ukrzyżowanie – śmierć męczeńska na krzyżu….

Uporządkowanie – jest dobrem, natomiast chaos – złem…..

V.I.T.R.I,O.L. ? akronim łacińskiej, wieloznacznej, symbolicznej, siedmiowyrazowej (odpowiadającej siedmiu planetom) formuły alchemików, streszczającej ich doktrynę: „Visita interiorem terrae rectificando invenies operae lapidem”, co znaczy: „Znijdź do wnętrzności Ziemi, destylując znajdziesz kamień filozoficzny”, akronim często niegdyś używany w związku z procesem transmutacji, czyli przemiany metali zwykłych w szlachetne, przede wszystkim w złoto i srebro.
Z inicjałów tych utworzono wyraz inicjacyjny, vitriol, wyrażający prawo procesu transmutacji lub symbolizujący powrót istoty ludzkiej do jej najintymniejszego jądra, zejście w głąb siebie samego, na dno własnej duszy, poszukiwanie jej najtajniejszej treści, aby znaleźć niepodzielne centrum, na którym zbudować by można inną osobowość, nowego człowieka. Wg innej, nieco odmiennej tradycji, tekst łac. brzmi: Visita interioru terrae rectifican­do invenies occultum lapidem, czyli: „Zbadaj wnętrze Ziemi, destylując odnajdziesz ukryty kamień”. I ten tekst symbolizuje zarówno transmutację alchemiczną jak i duchową. W konstytucji duchowej może tu iść o przejście od podświadomości, niewiedzy i przesądów rozmaitego stopnia do pełnej świadomości własnego bytu…..

Waga – sprawiedliwość, umiarkowanie, uczciwość, sąd, równowagę, powagę, ciężar, równość, strach, niedostatek, śmierć, dwoistość, powściągliwość. „Słowom twoim spraw wagę i ustom wędzidło dostosowane” (Księga Koheleta)…..

Wąż – Wąż jest symbolem pierwotnych sił kosmicznych, Chaosu, symbolizuje złego, jako tego, który kusi i nakłania do grzechu. Osobliwy wygląd węża, istoty bez rąk i nóg, bez uszu, powiek, głosu, a przy tym nieustraszonej, zwinnej, nieruchomej lub błyskawicznej w ruchach, niesamowicie syczącej, niezależnej i zazwyczaj samotnej ale umiejącej zadawać człowiekowi nagłą i niespodziewaną śmierć od uduszenia w uścisku lub od jadowitego ukąszenia budzi niechęć, wstręt, strach i nienawiść. Wąż w Biblii oznacza mądrość, przebiegłość i chytrość. ?Wąż był chytrzejszy nad wszystkie inne zwierzęta ziemi” (Gen. 3,1). ?Bądźcie mądrzy jako węże” (Ew. wg Mat. 10,16). Psalmista porównuje bezbożnych do chytrego węża, który zatyka sobie uszy, aby nie słyszeć głosu biegłego w czarach zaklinacza, nie mogącego w tych warunkach uczynić wężowi żadnej krzywdy (Psalm 57 5). Chrześcijaństwo uczyniło węża (z drzewa wiadomości) Szatanem-kusicielem; jako sym­bol diabła przedstawiano go we wczesnej sztuce chrzęść, u stóp Madonny, nowej Ewy, która w przeciwieństwie do poprzedniej po­konała węża-Szatana, zgodnie z zapowiedzią Jahwe: ?Położę nieprzyjaźń między tobą i niewiastą, ona zetrze głowę twoją, a ty czyhać będziesz na jej piętę” (Gen. 3.15). ?A wąż, który na ziemię przyniósł śmierć, przez Ciebie został podeptany na wieki…..

Wdowi grosz ? ofiara lub dar okupiona wieloma wyrzeczeniami, ostatnie pieniądze przeznaczone na szlachetny cel (Mk 12,41-44). „Potem usiadł naprzeciw skarbony i przypatrywał się, jak tłum wrzucał drobne pieniądze do skarbony. Wielu bogatych wrzucało wiele. Przyszła też jedna uboga wdowa i wrzuciła dwa pieniążki, czyli jeden grosz. Wtedy przywołał swoich uczniów i rzekł do nich: ?Zaprawdę, powiadam wam: Ta uboga wdowa wrzuciła najwięcej ze wszystkich, którzy kładli do skarbony. Wszyscy bowiem wrzucali z tego, co im zbywało; ona zaś ze swego niedostatku wrzuciła wszystko, co miała, całe swe utrzymanie?”……

Widzieć Abrahama ? mieć ponad 50 lat (Jn 8,57). „Pięćdziesięciu lat jeszcze nie masz, a Abrahama widziałeś?…

Wierzgać przeciw ościeniowi ? daremnie się buntować (Dz 26,9?18)…..

Wiek chrystusowy, lata chrystusowe ? wiek 33 lat…..

Wieża Babel – zamęt, chaos, bałagan, zamieszanie, symbol mądrego sposobu na uniemożliwienie realizacji abstrakcyjnego pomysłu. Potomkowie Noego zamieszkiwali na równinie Szinear. Postanowili zbudować miasto i wieżę, której wierzchołek sięgałby nieba, miał to być znak dla ludzi, aby nie rozproszyli się po całej ziemi. Pewnego razu Bóg zstąpił z nieba żeby zobaczyć to miasto i wieżę. Ponieważ ujrzał jeden lud mówiący tym samym językiem Bóg pomieszał mowę tego ludu i rozproszył go po całej ziemi, a budowli nikt już nie dokończył. Bóg zrozumiał, że ludzi którzy mówią jednym wspólnym językiem w przyszłości nic nie powstrzyma. Bóg mieszając języki uniemożliwił potomkom Noego realizację swojego planu. „Mieszkańcy całej ziemi mieli jedną mowę, czyli jednakowe słowa. A gdy wędrowali ze wschodu, napotkali równinę w kraju Szinear i tam zamieszkali. I mówili jeden do drugiego: ?Chodźcie, wyrabiajmy cegłę i wypalmy ją w ogniu?. A gdy już mieli cegłę zamiast kamieni i smołę zamiast zaprawy murarskiej, rzekli: ?Chodźcie, zbudujemy sobie miasto i wieżę, której wierzchołek będzie sięgał nieba, i w ten sposób uczynimy sobie znak, abyśmy się nie rozproszyli po całej ziemi?. A Jahwe zstąpił z nieba, by zobaczyć to miasto i wieżę, które budowali ludzie, i rzekł: ?Są oni jednym ludem i wszyscy mają jedną mowę, i to jest przyczyną, że zaczęli budować. A zatem w przyszłości nic nie będzie dla nich niemożliwe, cokolwiek zamierzą uczynić. Zejdźmy więc i pomieszajmy tam ich język, aby jeden nie rozumiał drugiego!? W ten sposób Jahwe rozproszył ich stamtąd po całej powierzchni ziemi, i tak nie dokończyli budowy tego miasta. Dlatego to nazwano je Babel, tam bowiem Jahwe pomieszał mowę mieszkańców całej ziemi. Stamtąd też Jahwe rozproszył ich po całej powierzchni ziemi”….

Wilk w owczej skórze ? człowiek podstępny, obłudny, udający dobrego (Mt 7,15). „Strzeżcie się fałszywych proroków, którzy przychodzą do was w owczej skórze, a wewnątrz są drapieżnymi wilkami”…..

Winobranie – symbolizuje ostateczny rozrachunek Boga z ludźmi, Sąd Ostateczny…..

Winnica Nabota ? obiekt sąsiedzkiej zawiści (1 Krl 21,1-29). „Po tych wydarzeniach stało się, co następuje. Nabot z Jizreel miał winnicę w Jizreel obok pałacu Achaba, króla Samarii. Achab zatem zwrócił się do Nabota mówiąc: ?Oddaj mi na własność twoją winnicę, aby została przerobiona dla mnie na ogród warzywny, gdyż ona przylega do mego domu. A ja za nią dam ci winnicę lepszą od tej, chyba że wydaje ci się słuszne, abym ci dał pieniądze jako zapłatę za nią?. Nabot zaś odpowiedział: ?Niech mnie broni Jahwe przed tym, bym miał ci oddać dziedzictwo mych przodków?. Achab więc przyszedł do swego domu rozgoryczony i rozgniewany słowami, które Nabot z Jizreel wypowiedział do niego, a mianowicie: ?Nie dam tobie dziedzictwa moich przodków?. Następnie położył się na swoim łożu, odwrócił twarz i nic nie jadł”…..

Włosy Samsona ? symbol nadprzyrodzonej siły i męstwa (Sdz 16). „I gdy mu się tak każdego dnia naprzykrzała, że go przyprawiała o strapienie, a nawet o śmiertelne wyczerpanie, wówczas otworzył przed nią całe swoje serce i wyznał jej: ?Głowy mojej nie dotknęła nigdy brzytwa, albowiem od łona matki jestem Bożym nazirejczykiem. Gdyby mnie ogolono, siła moja odejdzie, osłabnę i stanę się zwykłym człowiekiem?”…..

Wół – bezmyślna siła….

Wszystkie znaki na niebie i ziemi ? zwiastun, wskazówka (Łk 21,25). „Będą znaki na słońcu, księżycu i gwiazdach, a na ziemi trwoga narodów bezradnych wobec szumu morza i jego nawałnicy”…..

Wyganiać (wypędzać) diabła Belzebubem ? lekarstwo gorsze od choroby; złem zło naprawiać (Mt 12,22-30). „Wówczas przyprowadzono Mu opętanego, który był niewidomy i niemy. Uzdrowił go, tak że niemy mógł mówić i widzieć. A wszystkie tłumy pełne były podziwu i mówiły: ?Czyż nie jest to Syn Dawida?? Lecz faryzeusze, słysząc to, mówili: ?On tylko przez Belzebuba, władcę złych duchów, wyrzuca złe duchy?. Jezus, znając ich myśli, rzekł do nich: ?Każde królestwo, wewnętrznie skłócone, pustoszeje. I żadne miasto ani dom, wewnętrznie skłócony, się nie ostoi. Jeśli szatan wyrzuca szatana, to sam ze sobą jest skłócony, jakże się więc ostoi jego królestwo? I jeśli Ja przez Belzebuba wyrzucam złe duchy, to przez kogo je wyrzucają wasi synowie? Dlatego oni będą waszymi sędziami. Lecz jeśli Ja mocą Ducha Bożego wyrzucam złe duchy, to istotnie przyszło do was królestwo Boże. Albo jak może ktoś wejść do domu mocarza, i sprzęt mu zagrabić, jeśli mocarza wpierw nie zwiąże? I dopiero wtedy dom Jego ograbi. Kto nie jest ze Mną, jest przeciwko Mnie; i kto nie zbiera ze Mną, rozprasza”……

Wypić kielich goryczy ? cierpieć, znosić udręki, przeżywać trudną sytuację (Łk 22,41-42). „A sam oddalił się od nich na odległość jakby rzutu kamieniem, upadł na kolana i modlił się tymi słowami: ?Ojcze, jeśli chcesz, zabierz ode Mnie ten kielich! Jednak nie moja wola, lecz Twoja niech się stanie!?”…..

Zakonnik – członek zakonu, związany czasowymi lub wieczystymi ślubami wierności względem własnej reguły zakonnej. W zakonie żeńskim, zakonnica….

Zakonny ubiór – habit i szkaplerz, o specjalnym kolorze, szarym, brązowym, białym, czarnym w zależności od klauzury zakonnej….

Zakony – związki religijne osób, dążących za pomocą wspólnego życia, ubóstwa, czystości posłuszeństwa do udoskonalenia się wewnętrznego. Instytucja życia zakonnego nie jest właściwą tylko chrześcijaństwu, zna ją np. buddyzm.

Zakazany owoc ? rzecz niedozwolona i przez to pociągająca (Rdz 2,16-17). „A przy tym Jahwe Bóg dał człowiekowi taki rozkaz: ?Z wszelkiego drzewa tego ogrodu możesz spożywać według upodobania; ale z drzewa poznania dobra i zła nie wolno ci jeść, bo gdy z niego spożyjesz, niechybnie umrzesz?”.

Zakon Adama ? małżeństwo…..

Zbrodnia kainowa ? morderstwo, zabójstwo. Inaczej bratobójstwo…..

Ziemia obiecana ? przyobiecana nagroda, szczęście….

Złoty cielec ? bożek, obiekt próżnego kultu (Wj 32,1-8). dosłownie „cielec ze złota” wg Biblii, to przedmiot kultu idol, stworzony przez Aarona na życzenie Izraelitów podczas nadspodziewanie długiej nieobecności Mojżesza. Po hebrajsku, w kulturze współczesnej, wydarzenie to nosi nazwę „Cheta ha’Egel” – grzech cielca. Opis tego zdarzenia znajduje się w 32. rozdziale Księgi Wyjścia, a także w surze Al-Bakarah Koranu. „Gdy Mojżesz przebywał na Górze Synaj, by otrzymać Dekalog, pozostawił Izraelitów samych na czterdzieści dni. Ci, bojąc się że opuścił ich na dobre (niejako wraz z samym Bogiem), poprosili Aarona o stworzenie wizerunku Boga, który wyprowadził ich z Egiptu, któremu mogliby oddawać cześć i który by ich dalej prowadził przez pustynię. Aaron nakazał zebranie kolczyków Izraelitów, następnie przetopił je i stworzył posąg złotego cielca, a także ołtarz, przed którym następnego dnia złożono ofiary i bawiono się.
Bóg Jahwe stwierdził wtedy, że lud sprzeniewierzył się mu i zaplanował jego wyniszczenie. Zaniechał tego po gorących prośbach Mojżesza. Jednak sam Mojżesz po zejściu z Synaju nie był w stanie opanować swego gniewu, zniszczył trzymane w rękach tablice Dekalogu. Posąg spalił w ogniu, starł go na proszek, wrzucił do wody i nakazał Izraelitom jej wypicie. Zażądał także wyjaśnień od Aarona, który przyznał się do stworzenia cielca. Następnie Mojżesz zebrał synów Lewiego i nakazał im zabicie pozostałych mężczyzn (około trzech tysięcy). Później Bóg wezwał Mojżesza ponownie na górę Synaj, gdzie wykonano raz jeszcze zniszczone przez niego tablice Dekalogu”……

Zmartwychwstanie – powstanie z martwych, odrodzenie wewnętrzne….

Zmienić się w słup soli ? zamrzeć w bezruchu, skamienieć z wrażenia lub przerażenia (Rdz 19,26). „Żona Lota, która szła za nim, obejrzała się i stała się słupem soli”

Zwątpienie – po śmierci Jezusa przynależne każdemu człowiekowi od narodzin aż po śmierć….

Złote wieńce – dostojeństwo, godności, siwizna, sędziwość, dochodzi się do niej drogą sprawiedliwości? (Ks. Przypowieści 16,30)…..

Żniwa – symbol końca czasu, Sądu Ostatecznego…..

Żona Lota ? kobieta ciekawska (Rdz 19,17; 19,26). „Gdy już zaczynało świtać, aniołowie przynaglali Lota, mówiąc: ?Prędzej, weź żonę i córki, które są przy tobie, abyś nie zginął z winy tego miasta?. Kiedy zaś on zwlekał, mężowie ci chwycili go, jego żonę i dwie córki za ręce ? Jahwe bowiem litował się nad nim ? i wyciągnęli ich, i wyprowadzili poza miasto. A gdy ich już wyprowadzili z miasta, rzekł jeden z nich: ?Uchodź, abyś ocalił swe życie. Nie oglądaj się za siebie i nie zatrzymuj się nigdzie w tej okolicy, ale szukaj schronienia w górach, bo inaczej zginiesz!? (…)Żona Lota, która szła za nim, obejrzała się i stała się słupem soli”…..

Żona Putyfara ? uwodzicielka cnotliwych mężczyzn, kusicielka (Rdz 39). „Józef miał piękną postać i miłą powierzchowność. Po tych wydarzeniach zwróciła na niego uwagę żona jego pana i rzekła do niego: ?Połóż się ze mną?. On jednak nie zgodził się i odpowiedział żonie swego pana: ?Pan mój o nic się nie troszczy, odkąd jestem w jego domu, bo cały swój majątek oddał mi we władanie. On sam nie ma w swym domu większej władzy niż ja i niczego mi nie wzbrania, wyjąwszy ciebie, ponieważ jesteś jego żoną. Jakże więc mógłbym uczynić tak wielką niegodziwość i zgrzeszyć przeciwko Bogu?? I mimo że go namawiała codziennie, nie usłuchał jej i nie chciał położyć się przy niej, aby z nią żyć.(39,7-11)”…..

 

Zwierzenia Autora

Jako pierwsza przed wszystkim stworzona została mądrość, rozum roztropności od wieków. (…)
Bądź skory do słuchania, a odpowiadaj po namyśle! (…)
W mowie jest chwała i hańba człowieka,
a język może sprowadzić jego upadek.
Bacz, abyś nie był nazwany oszczercą
i nie czyń swym językiem zasadzek. (…)
Synu, od młodości swej staraj się o naukę,
a będziesz ją nabywał aż do siwizny. Jak oracz i siewca przystępuj do niej
i czekaj na dobry jej plon;
trochę się utrudzisz pracując nad nią,
ale wnet będziesz spożywał jej owoce. Jakże bardzo twarda jest dla nieuków,
a lekkoduch w niej nie wytrwa.
Szczęśliwy mąż, który się ćwiczy w mądrości
który się radzi swego rozumu,
który rozważa drogi jej w swym sercu
i zastanawia się nad jej ukrytymi sprawami.
Wyjdź za nią jak tropiciel
i na drogach jej przygotuj zasadzkę!
Kto zaglądać będzie przez jej okna,
kto słucha przy jej drzwiach;
kto zamieszka blisko jej domu
i wbije kołek w jej ściany;
kto postawi namiot swój przy jej boku –
ten zajmie miejsce w szczęśliwym mieszkaniu,
postawi swe dzieci pod jej dachem
i pod jej gałęziami będzie przebywał.
Ona zasłoni go przed żarem
i odpoczywać będzie w jej chwale. (…)
Nie może zdobyć wykształcenia ten, komu brak zdolności,
ale jest zdolność, która przymnaża goryczy.
Wiedza mędrca jak potop rozlewać się będzie,
a rada jego jak żywe źródło.
Jak naczynie stłuczone jest wnętrze głupiego:
nie zatrzyma żadnej wiedzy.
Jeśli rozumny człowiek usłyszy słowo mądre,
pochwali je i dorzuci doń swoje;
gdy głupi posłyszy, nie spodoba mu się
i odrzuci je za plecy.
Wyjaśnienia głupiego są jak toboły w drodze,
na wargach zaś mądrego znajdzie się wdzięk.
Usta roztropnego będą poszukiwane na zgromadzeniu,
a mowy jego będą rozważane w sercu.
Jak dom zniszczony, tak mądrość głupiego,
a wiedza nierozumnego to słowa nieskładne.
Nauka dla nierozumnego to pęta na nogi
i jakby więzy na prawej ręce.
Głupi przy śmiechu podnosi swój głos,
natomiast człowiek mądry ledwie trochę się uśmiechnie.
Nauka dla rozumnego jest jak ozdoba złota
i jak bransoleta na prawym ramieniu.
Noga głupiego jest skora, by wejść do domu,
człowiek z ogładą, przeciwnie, krępować się będzie.
Nierozumny przez drzwi zagląda do wnętrza,
natomiast mąż dobrze wychowany stać będzie na zewnątrz.
Jest brakiem wychowania podsłuchiwać pod drzwiami,
człowieka rozumnego zaś okrywałoby to hańbą.
Wargi głupich obficie wylewać będą głupstwa,
słowa zaś mądrych odważone będą na wadze.
Na ustach głupich jest ich serce,
w sercu mądrych są ich usta. (…)
Uczyć głupiego ? to kleić skorupy
lub budzić śpiącego z głębokiego snu.
Nauczać głupiego ? to jakby nauczać drzemiącego,
który jeszcze w końcu zapyta: A o co chodzi? 
 

Materiały internetowe
www.bryk.pl/
www.sciaga.pl/
www.symbolizm.obrazy-olejne.org/
WŁADYSŁAW KOPALIŃSKI – „SŁOWNIK SYMBOLI”
Sentencje Biblii – http://www.racjonalista.pl/
www.wikipedia.pl/